با متخصص هماتولوژی بیشتر آشنا شوید

هماتولوژیست یا (Hematologist) دکتری است که متخصص در تشخیص، درمان و پیشگیری از بیماری های مربوط به بافت خون است. این بیماری ها شامل اختلالات سرطانی و غیر سرطانی هستند که بر روی اجزا و سلول های خون (مانند گلبول های سفید خون، گلبول های قرمز یا پلاکت ها) یا اندام هایی که آنها را تولید می‌کنند (از جمله مغز استخوان و طحال) تأثیر می‌گذارد.

هماتولوژی یکی از زیرشاخه های طب داخلی یا (internal medicine) است که اغلب با آنکولوژی (سرطان شناسی) همپوشانی دارد. هماتولوژی – آنکولوژی یا (Hematology-oncology) یک برنامه فلوشیپ است که متخصص داخلی یا (internist) را برای تشخیص، درمان و مدیریت طیف گسترده ای از اختلالات خون مرتبط آماده می کند.

برخی از متخصصین خون، در دو نقش درمانی ظاهر می شوند. از یک سو به عنوان متخصص هماتولوژی به درمان مشکلات مربوط به خون می پردازند و از سوی دیگر به عنوان یک متخصص داخلی به ارائه خدمات درمانی و مراقبت های اولیه به بیماران می پردازند.

سایر هماتولوژیست ها ممکن است به عنوان یک متخصص خون شناس، در آزمایشگاه ها فعالیت کنند و به کارهای مهمی شامل ارزیابی و تفسیر خون، مغز استخوان و موارد دیگر می پردازند.

تمرکز تخصص خون شناسی

متخصصان خون به طور مستقیم با بیمارانی که اختلالات مرتبط با خون دارند، کار می کنند. اگر به یکی از آنها مراجعه کرده اید، به این دلیل است که یک اختلال شناخته شده یا جدی که فراتر از مهارت های پزشک مراقبت های اولیه شما است دارید و برای تشخیص و درمان بهتر، شما را به چنین متخصصی ارجاع داده اند.

نکته

ارجاع داده شدن شما به یک متخصص خون صرفا به معنی این نیست که شما بیماری خطرناکی مثل سرطان خون دارید. گاهی اوقات ممکن است برای یک پروسه ارزیابی شما به یک هماتولوژیست مراجعه کنید.

از جمله بیماری هایی که یک متخصص خون ممکن است در تشخیص، ارزیابی و درمان آن ها مشارکت داشته باشد عبارتند از:

• اختلالات خونریزی مانند هموفیلی
• اختلالات گلبول‌های قرمز مانند کم خونی یا پلی سیتمی ورا
• سرطان‌های خون مانند لوسمی، لنفوم، مولتیپل میلوما یا سندروم میلودیسپلاستیک (MDS)
• اختلالات انسدادی مانند ترومبوز ورید عمقی (DVT) یا ترومبو آمبولی شریانی
• اختلالات ژنتیکی خون مانند بیماری سلول داسی یا پورپورا ترومبوسیتوپنیک ایدیوپاتیک
• اختلالات خود ایمنی مانند واسکولیت روماتوئید ، کم خونی همولیتیک خود ایمنی یا تالاسمی
• عفونت های سیستماتیک خون مانند سپسیس یا شوک سپتیک
• هر شرایطی و بیماری که به پیوند مغز استخوان یا سلول بنیادی احتیاج داشته باشد

متخصص خون چه کارهایی برای بیماران انجام می‌دهد؟

با توجه به اینکه معمولاً آزمایش خون برای تشخیص یا نظارت طیف وسیعی از بیماری ها مورد نیاز است، تقریباً همه شرایط پزشکی تا حدودی خون شناسی را درگیر می کنند. یک متخصص هماتولوژی ممکن است بعضاً به عنوان پزشک اصلی (خصوصاً کسی که در لوسمی کودکان تخصص دارد) فعالیت کند. یا به عنوان بخشی از تیم درمانی به بیماران دیگر خدمات درمانی ارائه کند. این متخصصان با تخصص ها و مشاغل درمانی دیگری مانند رادیولوژیست بالینی، جراح، انکولوژیست رادیولوژی، متخصص ژنتیک و روماتولوژیست و … همکاری نزدیکی دارند.

علاوه بر آزمایش و تست های مربوط به آن، یک متخصص خون شناسی ممکن است روش های تشخیصی زیر را برای کمک به تشخیص  و درمان بیماری ها انجام دهند:

• آسپیراسیون مغز استخوان: استخراج بخش مایع مغز استخوان برای تشخیص لوسمی یا لنفوم
• بیوپسی مغز استخوان: استخراج بخش جامد مغز استخوان برای کمک به تشخیص سرطان خون و سایر سرطان ها
• الکتروفورز هموگلوبین: یک آزمایش خون است که برای تأیید بیماری سلول داسی شکل یا سایر اختلالات ارثی موثر بر گلبولهای قرمز مورد استفاده قرار می گیرد.
• آزمایش آنتی ژن لوکوسیت انسانی (HLA) آزمایش خونی است که برای تعیین مناسب بود یا نبودن مغز اسخوان اهدا کننده به بیمار دیگر انجام میشود.
• توموگرافی گسیل پوزیترون (PET): یک آزمایش تصویربرداری است که از یک ردیاب رادیواکتیو برای یافتن نواحی سرطانی در بدن استفاده می کند.
• اسپاینال تپ: شامل استخراج مایع مغزی نخاعی است تا مشخص شود سلول های سرطانی خون در نمونه وجود دارد یا خیر.
• آنژیوگرافی رزونانس مغناطیسی (MRA): از یک میدان مغناطیسی و امواج رادیویی برای تولید تصاویر مقطعی رگ های خونی برای کمک به تشخیص سکته مغزی و سایر بیماری های عروقی استفاده می کند.
• پیوند سلول های بنیادی و مغز استخوان: ممکن است برای درمان برخی لوسمی ها، لنفوم ها و اختلالات خوش خیم خون استفاده شود.

هماتولوژیست- انکولوژیست همچنین به طور ویژه در استفاده از داروهای شیمی درمانی و سایر درمان های سرطان خون از جمله داروهای هدفمند و داروهای ایمنی درمانی آموزش دیده است.

قرار ملاقات با یک متخصص خونشناسی

اگر شما به یک متخصص خون مراجعه کرده اید، این امر به این دلیل است که احتمالا یک ناهنجاری مربوط به خون در بدن شما وجود دارد و یا اینکه نیازمند یک روش تهاجمی و درمانی مانند پیوند سلول های بنیادی هستند.

قبل از اولین ملاقات با یک هماتولوژیست، لیستی از علائمی که تجربه کرده‌اید از جمله زمان، مدت و شدت علایم را یادداشت کنید. داشتن یک دفترچه یادداشت از تمام علایمی که در شما ظاهر می شود می تواند یکی از بهترین ابزارها برای تشخیص دقیق مشکل شما باشد.

شما همچنین باید لیستی از داروهایی که مصرف می‌کنید (چه دارهای نسخه ای، بدون نسخه و حتی گیاهی و سنتی را یادداشت کنید). برخی از این موارد به طور بالقوه می توانند شرایط شیمیایی خون شما را تحت تأثیر قرار دهند یا درمان شما را پیچیده کند.

اگر سوالاتی در ارتباط با علایم خود دارید حتما آن ها را نیز یادداشت کنید تا در جلسه ویزیت حتما از هماتولوژیست خود بپرسید. برخی از این سوالات می تواند شامل موارد زیر باشد:

• نتایج آزمایش خون من چیست؟
• چه تست ها و آزمایش هایی را برای مشکل من پیشنهاد می کنید؟
• چه چیز هایی در آزمایشی که برای من درخواست داده اید دخیل هستند؟
• چقدر طول خواهد کشید که نتایج آزمایشات من آماده شود؟
• شرایط من چقدر قابل کنترل است؟
• مزایا و خطرات درمان احتمالی چیست؟
• چه عوارض جانبی را می توان انتظار داشت؟
• اگر من به دنبال درمان نباشم چه اتفاقی می افتد؟
• میزان پاسخ به درمان چقدر است؟
• چگونه و چه موقع بفهمم که درمان موفقیت آمیز بوده است؟

برای یافتن یک هماتولوژیست خبره، از پزشک مراقبت های اولیه خود بخواهید که لیستی از آن ها را در اختیار شما قرار بدهد. اگر چنین نشد حتما به تنهایی در اینترنت می‌توانید یک متخصص خوب و حرفه ای پیدا کنید.

نکات پایانی از وبسایت نسخه

متخصص خون شناسی یک متخصص بسیار ماهر است. این متخصص با پزشک مراقبت های اولیه و کادر درمانی شما همکاری می‌کند تا کمک کند که مراقبت های مناسب در چارچوب سلامت عمومی شما انجام شود. حضور متخصص هماتولوژی به ویژه در صورت وجود چندین بیماری مزمن مانند دیابت یا بیماری کبد از اهمیت زیادی برخوردار است.

همه افراد مبتلا به اختلال خونی نیاز به متخصص خون ندارند.برای مثال اگر در مدفوع شما خون دیده می شود، ممکن است متخصص گوارش برای وضعیت شما گزینه مناسب تری برای ویزیت باشد. همین امر در مورد عفونت‌های خونریزی نیز که ممکن است متخصص بیماری های عفونی مناسب تر باشد ، صدق می کند.

ترجمه شده از وبسایت: verywellhealth.com