متخصص روماتولوژی کیست؟ روماتولوژیست چه کاری انجام می دهد؟

روماتولوژیست یا متخصص روماتولوژی یک متخصص داخلی و  یا یک متخصص اطفال است، که برای درمان غیرجراحی بیماری‌های خودایمنی، التهابی و یا سایر اختلالات اسکلتی-عضلانی آموزش دیده است. در این مقاله به صورت مفصل به معرفی متخصص روماتولوژی و تمام کارهایی که او می‌تواند انجام دهد خواهیم پرداخت. نسخه پیشنهاد می‌کند چنانچه نیاز به یک متخصص روماتولوژی دارید، برای درک بهتر کار او، و اینکه چگونه بیماری شما را درمان می‌کند حتما این مقاله را بخوانید.

متخصص روماتولوژی و بیماری‌های روماتولوژِیک

بیماری‌های موجود در تخصص روماتولوژِی معمولا به عنوان بیماری‌های روماتیسمی شناخته می‌شوند. این بیماری‌ها می‌تواند بر مفاصل، عضلات و استخوان‌ها تاثیر بگذارند.  بیماری‌های روماتولوژیک می‌توانند باعث:

• درد
• تورم
• سفتی
• و تغییر شکل بافت

شوند. بسیاری از این اختلالات بر سیستم‌های چندگانه تأثیر می‌گذارد.  افراد مبتلا به بیماری‌های روماتیسمی می‌توانند به طور جدی با عوارض تهدید کننده حیات روبرو باشند. هر چند که در چند دهه گذشته پیشرفت قابل توجهی در درمان بیماری‌های روماتولوژیک و بهبود نتایج در بیماران دیده شده است.

روماتولوژیست – تمرکز متخصص روماتولوژی روی چه بیماری‌های است؟

بیش از ۲۰۰ نوع از بیماری روماتیسمی شناخته شده وجود دارد. که از این بین، حدود ۱۰۰ نوع آرتروز پیدا می‌شود. لیست زیر شامل تعدادی از رایج‌ترین و عمده‌ترین بیماری‌های روماتیسمی است، که بیماران را درگیر می‌کنند. متخصص روماتولوژی  یا روماتولوژیست در درمان این بیماری‌ها آموزش‌دیده و مسلط است:

آرتروز (Osteoarthritis)

شایع‌ترین نوع آرتریت است. استئوآرتریت زمانی رخ می‌دهد که غضروف محافظی که در انتهای استخوانی وجود دارد و آن را پوشش می‌دهد به مرور زمان فرسوده و دچار ساییدگی می‌شود. در نهایت این غضروف به‌طور کامل بر اثر ساییدگی از بین می‌رود.

آرتریت روماتوئید (Rheumatoid arthritis)

شایع‌ترین نوع آرتریت التهابی است. آرتریت روماتوئید یک بیماری خود ایمنی است، که در آن سیستم ایمنی بدن به اشتباه به مفاصل حمله می‌کند.

بیماری‌های خود ایمنی (Autoimmune Diseases):

مانند:

• لوپوس (Lupus)
• اسکلرودرم (Scleroderma)
• واسکولیت (Vasculitis)

سایر بیماری‌هایی که در نتیجه حمله سیستم ایمنی بدن شما ایجاد می‌شود شامل:

• لوپوس اریتماتوز سیستمی (systemic lupus erythematosus): که معمولا به عنوان لوپوس شناخته می‌شود. یک بیماری التهابی است که بر روی مفاصل و اندام تاثیر می گذارد.
• اسکلرودرمی (scleroderma): گروهی از بیماری‌هایی که سبب رشد غیرطبیعی بافت هم‌بند می‌شوند.
• واسکولیت (vasculitis): التهاب رگ‌های خونی بدن.

پوکی استخوان (Osteoporosis)

پوکی استخوان به عنوان “بیماری استخوان شکننده” شناخته می‌شود. وضعیتی است که در آن تراکم بافت استخوان کاهش یافته و در ساختمان آن تغیر ساختاری ایجاد می‌شود.

نقرس (Gout)

نوعی از آرتروز که اغلب بر انگشت پا تاثیر می‌گذار. نقرس می‌تواند باعث بروز درد شدید، قرمزی و حساسیت در موضع شود.

درد مزمن کمر (Chronic Back Pain)

بسیاری از انواع بیماری‌های روماتیسمی، بر ستون فقرات تاثیر می‌گذارند. و باعث درد مزمن در پشت می‌شوند. شایع‌ترین عامل ایجاد درد مزمن کمری، بیماری استئوآرتریت است. زمانی رخ می‌دهد که هم استخوان و هم غضروف دچار فرسایش می‌شوند. اسپوندیلارتریت (spondyloarthritis) یکی دیگر از انواع آرتروز است که به ستون فقرات حمله می‌کند و باعث کمردرد می‌شود. برای درمان هردو نوع بیماری باید نزد متخصص روماتولوژی بروید.

میوزیت (Myositis)

میوزیت در واقع همان التهاب عضله و ماهیچه است. جایی که عضله در آن دچار عفونت شده است ممکن است میوزیت ایجاد شود.

فیبرومیالژیا (Fibromyalgia)

فیبرومیالژیا یک اختلال مزمن است که موجب درد، خستگی و سایر ناراحتی‌های شدید می‌شود. علائم آن شبیه سایر بیماری‌های روماتیسمی است. اما فیبرومیالژیا برخلاف سایر بیماری‌های دیگر که مفصل را درگیر می‌کنند، بافت نرم، مانند عضلات و پوشش آنها (فاسیا) را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

تاندونیت (Tendonitis)

تاندونیت التهاب تاندون است. رشته‌های سخت و انعطاف پذیر از بافت فیبری که عضله را به استخوان وصل می‌کنند.

پدیده رینود (Raynaud’s Phenomenon)

پدیده رینود هنگامی رخ می‌دهد که جریان خون به انگشتان دست و پا کاهش می‌یابد. زمانی که فرد در معرض هوای سرد و یا استرس قرار می‌گیرد ممکن است چنین اتفاقی رخ دهد.

تشخیص در فوق تخصص روماتولوژی

روش‌هایی وجود دارد، که به کمک آن‌ها یک متخصص روماتولوژی اقدام به تشخیص بیماری‌ها می‌کند. قبل از هر چیزی آن‌ها یک تاریخچه پزشکی کامل از بیمار می‌گیرند. و بعد از آن یک معاینه فیزیکی بر روی بیمار انجام می‌دهند. علاوه بر این دو کار، فوق تخصص روماتولوژی ممکن است تعدادی یا همه  موارد زیر را جهت تشخصی صحیح و مطمئن برای بیمار تجویز کند:

• آزمایش خون
• تست‌ها و تصاویر رادیولوژی مانند اشعه ایکس (X-ray) و ام آر آی(MRI)
• سونوگرافی با امواج اولتراسوند
• سی تی اسکن
• اسکن تراکم استخوان (DXA) برای مشاهده نشانگرها یا مارکرهای بیماری، مانند آنتی‌بادی‌های خاص، التهاب، آسیب مفصلی، و از دست دادن استخوان.

روش‌های تشخیصی معمولا به نمونه گیری از:

• مایع داخل مفصلی
• پوشش مفصل سینوویوم (synovium)
• یا سایر بافت‌ها

برای بررسی میکروسکوپی محدود می‌شود. دو پروسه زیر در تشخیص روماتیسم مفصلی به کار می‌روند و باعث می‌شوند که تشخیص به‌صورت دقیق‌تر صورت بگیرد:

• آسپیراسیون مفصل (Joint aspiration): این آزمون ممکن است زمانی انجام شود که درد ناگهانی، التهاب مفصلی یا مشکوک به عفونت در مفصل وجود داشته باشد. یک نمونه از مایع سینوویال، به کمک سوزن از مفصل خارج می‌شود. نمونه برداشته شده در آزمایشگاه بررسی می‌شود.
• بیوپسی سینوویال (Synovial biopsy): یک نمونه از بافتی که مفصل را احاطه کرده (غشای سینوویال) برداشته می‌شود. این نمونه برای اطمینان از وجود یا عدم وجود عفونت‌های باکتریایی، نقرس و یا سایر عفونت‌های دیگر مورد بررسی قرار می‌گیرد.

درمان بیماری‌ها توسط متخصص روماتولوژی

بسیاری از بیماری‌های روماتیسمی می‌توانند با دارو درمانی مدیریت و یا درمان شوند. برخی از داروهایی که برای درمان و یا مدیریت این بیماری‌ها تجویز می‌شوند، شامل موارد زیر هستند:

• داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی (NSAIDs): مانند آسپیرین، ایبوپروفن و استامینوفن
• کورتیکواستروئیدها (corticosteroids): مانند پردنیزون
• داروهای ضد رماتیسمی (DMARDS): مانند متوترکسات (methotrexate)
• و عوامل بیولوژیکی: مثل انبرل (etanercept) و هومیرا (adalimumab) هستند.

داروها ممکن است به صورت:

• خوراکی
• یا تزریق
• یا تزریق از طریق ورید IV طی یک پروسه مایع درمانی

تجویز شوند. متخصص روماتولوژی همچنین ممکن است، اقدام به تزریق اسید هیالورونیک‌ها (hyaluronic acid injections) کند. این روش یک راهکار درمانی است، که در آن به داخل مفصل، مایع داخل مفصلی مصنوعی تزریق می‌شود. این شیوه درمانی نیاز به عمل جراحی تهاجمی را به حداقل می‌رساند. و به‌صورت موقت، کیفیت زندگی بیمارانی که از مشکلات آرتریت رنج می‌برند را بالا نگه می‌دارد. یک متخصص روماتولوژیست عمل جراحی انجام نمی‌دهد. در عوض بیمارانی که نیاز به عمل جراحی دارند توسط متخصص روماتولوژی به یک جراح ارتوپدی ارجاع داده می‌شوند.

نکاتی که در ویزیت با یک متخصص روماتوئید بدانید!

اگر در حال حاظر درگیر پوکی استخوان یا همان استئوآرتریت هستید، پزشک عمومی می‌تواند در مدیریت بیماری به شما کمک کند. اما چنانچه:

• عوارض بیماری بیشتر شود
• یا نوع خاص دیگری از بیماری‌های روماتیسمی را داردید
• یا همراه بیماری روماتیسمی، مبتلا به بیماری دیگری هستید

به احتمال زیاد شما به یک متخصص روماتولوژی ارجاع داده خواهید شد. احتمالا پزشک مراقبت‌های اولیه، شما را به یک روماتولوژیست آشنا معرفی خواهد کرد. اما اگر شخص خاصی را پیشنهاد نکرد، جای نگرانی وجود نخواهد داشت. می‌توانید مدت زمان کوتاهی را برای پیدا کردن متخصص‌روماتولوژی صرف کنید. به راحتی می‌توانید در اینترنت یکی از بهترین روماتولوژیست‌های شهر خود را پیدا کرده، و وقت ویزیت بگیرید.

روز ملاقات با متخصص روماتولوژی مورد نظر خود، در اسرع وقت و به‌صورت آن‌تایم در دفتر او حضور داشته باشید.

• هر نوع برگه آزمایش یا تصاویر رادیولوژی که با بیماری شما در ارتباط هستند، و از قبل تهیه کرده‌اید را با خود به همراه داشته باشید.
• همچنین می‌توانید از پزشک عمومی خود درخواست کنید، تا با روماتولوژیست شما ب‌صورت تلفنی صحبت کرده و اطلاعات دقیق‌تری از وضعیت شما و تشخیص خودش را به متخصص ارائه دهد.
• حتما و حتما، هر نوع دارویی که در ارتباط با بیماری مصرف می‌کنید را به متخصص بگویید. (چه داروهایی که با نسخه دریافت کرد‌ه‌اید و چه آن‌هایی که بدون نسخه خریده‌اید.) بهتر است اگر داروهای دیگری در رابطه با سایر بیماری‌ها مصرف می‌کنید را به او بگویید.
• اطلاعات داروهای مصرفی را از قلم نیندازید. برای مثال دوز مصرفی و تعداد داروهایی را که دریافت می‌کنید را یادداشت کنید.
• چنانچه سابقه بستری قبلی
• حساسیت به دارو یا غذا
• هر گونه حساسیت دیگر
• سابقه ابتلا خانوادگی به بیماری‌های روماتیسمی و التهابی
• سابقه عمل جراحی
• سابقه ویزیت توسط متخصصان دیگر برای مثال متخصص ارتوپدی و … را در روز ملاقات به متخصص بگویید.

البته بهتر این است که همه این اطلاعات را در یک دفترچه، یا دست‌کم، یک برگه کاغذ نوشته باشید. با اینکار احتمال فراموشی برخی از علایم کاهش پیدا می‌کند. پزشک نیز تشخیص دقیق‌تر و سریع‌تری از شرایط شما خواهد داشت. قبل از ویزیت نیز، بهتر است با منشی متخصص صحبت کنید. ببینید آیا متخصص روماتولوژی شما با بیمه‌گری شما طرف قرارداد است یا نه؟ سعی کنید آزمایشگاه‌های نزدیک به محل سکونت خود را پیدا کنید تا در صورت تجویز آزمایش سریع‌تر به نتیجه آزمایش دسترسی پیدا کنید.