نارسایی بیضه چیست؟

بیضه یک ارگان مهم و منحصربه‌فرد در مردان است. مسئولیت تولید اسپرم‌ها و هورمون‌های جنسی مردانه مانند تستوسترون بر عهده بیضه است. در برخی شرایط این ارگان دچار مشکلاتی می‌شود که عملکرد جنسی مردان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. یکی از این مشکلات نارسایی بیضه است. نارسایی بیضه به حالتی گفته می‌شود که در آن بیضه مرد دچار اختلال می‌شود. و عملکرد طبیعی خود را به درستی انجام نمی‌دهد. در این اختلال بیضه‌ها بنا به دلایلی قادر به تولید سلول‌های جنسی مردانه یعنی اسپرم نیستند. حتی توانایی ترشح هورمون‌های جنسی در مرد از بین می‌رود.

نام های جایگزین برای نارسایی بیضه

• هیپوگنادیسم اولیه در مردان

علل ایجاد نارسایی بیضه

این عارضه بسیار نادر است. اما در صورت بروز می‌تواند مشکلات متعدد برای مرد ایجاد کند. نارسایی بیضه می‌تواند بر اثر عوامل زیر ایجاد شود:

• داروهای خاص، از جمله گلوکوکورتیکوئید (glucocorticoids)، کتوکونازول (ketoconazole)، داروهای شیمی درمانی (chemotherapy) و داروهای ضد درد (opioid pain medicines)
• بیماری‌هایی که بر روی بیضه تاثیر می‌گذارند از جمله هموکروماتوز (hemochromatosis)، اوریون (mumps)، ارکیتیس (orchitis)، سرطان بیضه، تورشن بیضه یا پیچ خوردگی بیضه (testicular torsion) و واریکوسل
• آسیب یا ترومای وارد شده به بیضه
• چاقی
• بیماری‌های ژنتیکی، مانند سندرم کلینفلتر (Klinefelter syndrome) و سندرم پرادر-ویلی (Prader-Willi syndrome)
• سایر بیماری‌ها، مانند فیبروز کیستیک

ریسک فاکتورهای نارسایی بیضه

برخی از عوامل می‌توانند به‌صورت مستقیم یا غیر مستقیم خطر ابتلا به این بیماری را افزایش دهند. برخی از این عوامل خطر عبارتند از:

• فعالیت‌های ثابت و مداومی که باعث ایجاد آسیب‌های جزئی به کیسه بیضه یا اسکروتوم می‌شوند. مانند موتورسیکلت سواری یا دوچرخه سواری (افرادی که پیک موتوری هستند در خطر بیشتری هستند.)
• استفاده مکرر و طولانی مدت از گیاه ماری جوانا
• بیضه‌های نزول نیافته در هنگام تولد (بیضه‌ها در دوران جنینی در داخل شکم قرار دارند و بعد از تولد باید به کیسه اسکروتوم منتقل شوند. در این حالت بیضه‌ها هنوز در شکم می‌مانند.)

علائم نارسایی بیضه

علائم این بیماری بیشتر بستگی به شرایط سنی دارد. در واقع علایم به سنی بستگی دارد که این عارضه در آن شروع به پیشرفت می‌کند.  این اتفاق ممکن است قبل یا بعد از دوره بلوغ در مردان اتفاق بی‌افتد. علائم شایع این اختلال عبارتند از:

• کاهش قد
• بزرگ شدن سینه‌ها در مردان که اصطلاحا به آن ژینکوماستی (gynecomastia) گفته می‌شود.
• ناباروری
• کاهش بافت عضلانی بدن (حجم و اندازه ماهیچه‌های بدن رو به کاهش می‌گذارد)
• کاهش میل جنسی به مرور زمان
• عدم رشد مو در ناحیه زیر بغل و ناحیه تناسلی
• کاهش ویژگی های مردانه چه از لحاظ فیزیکی چه روانی مانند (رشد مو، بزرگ شدن اسکروتوم، بزرگ شدن آلت تناسلی، تغییرات صوتی)
• کوچک ماندن آلت تناسلی

اغلب مردان اینگونه تصور می‌کنند که مشکلات به وجود آمده نیازی به اصلاح ندارند. برای همین امکان دارد سال‌ها با این مشکل خود را وفق دهند.

تست‌ها و آزمایش‌های مورد نیاز برای نارسایی بیضه

یک معاینه فیزیکی برای تشخیص این اختلال شلامل موارد زیر می‌شود:

• چنانچه بیمار یک نوزاد باشد اندام تناسلی آن به درستی قابل تشخیص نیست.
• تست برسی سایز بیضه و آلت تناسیلی: کوچک بودن غیرطبیعی بیضه‌ها و اندنام تناسیلی مردانه در هر سنی
• بررسی وجود یا عدم وجود تومور یا توده غیرطبیعی در بیضه یا اسکروتوم برای بزرگسالان معمول است.
• آزمایش خون ممکن است سطح پایین تستوسترون و سطوح بالای پرولاکتین، FSH و LH را نشان دهد.
• سایر آزمایشات ممکن است تراکم  پایین مواد معدنی استخوان و همچنین شکستگی استخوان را نشان دهد.
• پزشک یا ارائه دهنده خدمات سلامت برای بررسی تعداد اسپرم ها در بیضه آزمایش شمارش تعداد اسپرم ها را توصیه میکند.
• حتی ممکن است برای ارزیابی های بهتر و دقیق تر یک سونوگرافی از بیضه صورت بگیرد.

تشخیص نارسایی بیضه ها در مردان مسن کار بسیار دشواری است و کاهی اوقات ممکن است تشخیص درستی صورت نگیرد. با توجه به اینکه با افزایش سن و کهولت میزان تستوسترون رو به کاهش می‌گذارد. این تشخیص نیز مشکل‌تر  خواهد بود.

درمان نارسایی بیضه چگونه است؟

با توجه به اینکه هورمون‌های مردانه کاهش پیدا می‌کند، و گاها متوقف می‌شوند، نیاز به استفاده از مکمل‌های هورمونی حس می‌شود. مکمل‌های هورمون‌های مردانه ممکن است برخی از اشکال نارسایی بیضه را درمان کند. به استفاده از مکمل‌های تستوسترون  برای کاهش نارسایی بیضه “درمان جایگزین تستوسترون”  یا (testosterone replacement therapy) گفته می‌شود. درمان جایگزین یعنی TRT را می‌توان به عنوان ژل، پچ، تزریق یا ایمپلنت مورد استفاده قرار داد. اجتناب از مصرف دارو یا فعالیتی که سبب ایجاد نارسایی بیضه می‌شود، ممکن است عملکرد بیضه را به حالت طبیعی و اولیه خود بازگرداند.

چشم انداز (پیش آگهی)

بسیار از انواع نارسایی بیضه را نمی‌توان به حالت طبیعی بازگرداند. درمان TRTمی‌تواند به ریورس کردن یا طبیعی کردن برخی از علایم کمک کند. هرچند این روش درمانی بارور شدن شخص را تضمین نمی کند. و شخص ممکن است با وجود بازگشت حالت طبیعی بیضه همچنان بارور نشود. شیمی درمانی به خودی خود موجب ناباروری نمی شود. اما در برخی موارد بعضی از مردان ممکن است با شیمی درمانی نابارور شوند. چنانچه خطر ناباروری برای این مردان وجود داشته باشد. باید قبل از انجام پروسیجر درمانی شیمی درمانی اقدام به فریز کردن یا منجمد کردن بخشی از اسپرم های خود کنند. تا در آینده بتوانند همچنان صاحب فرزند شوند و نابارور نشوند.

عوارض نارسایی بیضه

در هر سنی ممکن است این نارسایی ایجاد شود. اما اگر قبل از بلوغ این اتفاق بیوفتد مشکلات برای شخص دوچندان خواهد شد. نارسایی بیضوی که قبل از بلوغ شروع می شود رشد طبیعی بدن را متوقف می کند. این عارضه در چنین سنی می تواند از شکل گیری ویژگی های مردانه مانند صدای مردانه و یا ریش جلوگیری کند. هرچند که حتی نارسایی قبل از بلوغ را میتوان به کمک TRT درمان کرد.

مردان مبتلا به این عارضه که تحت درمان TRT قرار دارند نیاز به مراقبت دقیق زیر نظر پزشک دارند. برخی از عوارض این شیوه درمانی جایگزین ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• پروستات بزرگ شده، که سبب مشکل و سختی در ادرار کردن میشود
• لخته شدن خون
• ایجاد تغییرات در خواب و خلق و خوی

چه وقت باید با یک پزشک ملاقات کرد؟

چنانچه برای مدتی علایم مربوط به این عارضه را دارید برای معاینه به نزد پزشک و خدمات درمانی خود بروید. چنانچه تحت درمان TRT قرار دارید نیز بطور منظم با پزشک خود در ارتباط باشید تا از بروز عوارض ناخواسته جلوگیری کنید.

پیشگیری از نارسایی بیضه

تنها میتوان از عوامل خطر بیا ریسک فاکتورها اجتناب کرد.