سندروم گیلن باره چیست و چگونه درمان می‌شود؟

سندرم گیلن باره (Guillain-Barré syndrome) یک بیماری خود ایمنی نادر، اما جدی در سیستم عصبی محیطی است. این بیماری می تواند به ضعف و فلج بخش هایی از بدن منجر شود و ممکن است ماه ها یا سال ها ادامه داشته باشد.

این بیماری اغلب به دنبال یک عفونت خفیف ویروسی شکل می گیرد. که به آنفلوانزا یا گاستروانتریت شباهت دارد. در برخی از موارد سندرم گیلن باره (GBS)، پس از یک عفونت باکتریایی رخ می دهد. علائم معمولا طی چند روز یا چند هفته پس از بروز عفونت شروع می‌شوند.

هرچند که GBS  بیشتر افراد مسن و مردان را مبتلا میکند، اما می تواند افراد  مختلف را در هر سنی یا هر جنسی تحت تأثیر قرار دهد. این بیماری، معمولاً به دنبال یک بیماری عفونی شروع می شود.

سندرم گیلن باره چگونه ایجاد می‌شود؟

GBS نوعی اختلال خود ایمنی نادر اما جدی است. که می تواند بر روی هر بخشی از سیستم عصبی خارج از مغز و نخاع تأثیر بگذارد. به این بخش از سیستم عصبی، سیستم عصبی محیطی گفته می شود.

در بیماری های خود ایمنی، سیستم ایمنی بدن به گروه های خاصی از سلول‌های سالم، حمله کرده و آن ها را از بین می برد. در مورد سندرم گیلن باره، سیستم ایمنی بدن به غلاف‌های میلین اعصاب محیطی حمله می کند و به آن ها آسیب وارد می کند.

غلاف میلین پوششی است که بخش آکسون سلول های عصبی را میپوشانند. میلین برای حمل سریع تکانه های عصبی آکسونال ضروری است. آکسون ها ساختارهای طولانی و نازک سلول های عصبی هستند که در بعضی موارد سیستم ایمنی به این بخش از نورون نیز حمله می کند.

در این بیماری، از آنجا که میلین آسیب دیده است، سیستم عصبی دیگر نمی تواند اطلاعات خاصی مانند لمس را به نخاع و مغز مخابره کند. این وضعیت باعث بی حسی در بخش هایی از بدن می شود.

علاوه بر این، مغز و نخاع، دیگر قادر به انتقال سیگنال های خود به بدن نیستند و به نوعی شخص مبتلا دچار ضعف عضلانی خواهد شد.

در ابتدای کشف و نامگذاری این سندروم، GBS یک بیماری واحد در نظر گرفته شد. حالا تصور بر این است که اشکال مختلفی از این سندروم وجود دارد.

سه نوع متداول سندرم گیلن باره عبارتند از:

• AIDP
• MFS
• AMSAN

علائم

علائم شایع GBS، از جمله ضعف، بی ثباتی و درد، به طور معمول در قسمت تحتانی بدن شروع می شود و به سمت بالا حرکت می کند. از هر ۱۰ نفری که به این سندروم مبتلا هستند ۱ نفر علایم اولیه بیماری را بصورت سوزن سوزن شدن صورت یا گردن احساس میکند. ضعف بدن به تدریج بدتر شده و منجر به فلج می شود.

علائم و عوارض دیگر شامل موارد زیر است:

• ضعف در بدن پایین
• بی ثباتی عمومی هنگام راه رفتن
• کاهش کنترل عضلات درگیر در غذا خوردن
• گرفتگی و درد
• عدم کنترل روده یا مثانه
• تاکی کاردی
• فشار خون بالا یا پایین
• لخته شدن خون
• دشواری در تنفس
• عود مجدد بیماری
• مشکلات روحی و روانی

در صورت بروز این علائم بلافاصله با یک متخصص مراقبت های بهداشتی تماس بگیرید.

علل

علل دقیق GBS هنوز مشخص نیست. این بیماری اغلب چند روز یا چند هفته پس از عفونت دستگاه گوارش یا دستگاه تنفسی ایجاد می شود. در موارد نادر، این سندرم به دنبال جراحی و  سایر عفونت ها شکل بگیرد.

برخی پزشکان معتقدند که عفونت های ویروسی و باکتریایی ممکن است نحوه واکنش سیستم ایمنی بدن به اعصاب محیطی را تغییر دهند. این عفونت ها احتمالاً باعث می شود که میلین و آکسون به عنوان بافت بدن شناخته نشوند. در نتیجه سیستم ایمنی به میلین حمله ور شده و باعث شکل گیری سندروم گیلن باره میشود.

آیا ویروس زیکا در ایجاد سندروم گیلن باره دخالت دارند؟

بله. یافته های اخیر نشان میدهد که این ویروس نیز می تواند باعث ایجاد بیماری باره شود.

تشخیص

تشخیص GBS به ویژه در مراحل اولیه آن دشوار است. علائم بین افراد مختلف متفاوت است. علایم سندروم گیلن باره ممکن است مشابه سایر بیماری های سیستم عصبی باشد.

در ابتدا، پزشک بررسی می کند که آیا ضعف در هر دو طرف بدن رخ می دهد یا خیر. زیرا علامت یکی از نشانه های رایج  GBS است. شروع سریع بیماری یکی از علایم شاخص دیگر است. بسیاری از بیماری های عصبی شروعی آهسته و کند دارند. اما سندروم گیلن باره نسبتا سریع و ناگهانی بروز میکند.

بعد از معاینه فیزیکی، پزشک ممکن است آزمایش های زیر را توصیه کند:

• تست انتقال و هدایت عصب
• الکترومیوگرافی (EMG)
• تپ نخاعی یا (lumbar puncture)

درمان

در حال حاضر درمانی برای GBS وجود ندارد. اما داروهایی برای تسکین یا از بین بردن در علائم موجود، در دسترس است. دو نوع پروسه درمانی وجود دارد که می تواند شدت علائم را کاهش داده و سرعت بهبود را بالا ببرد:

• ایمونوگلوبولین درمانی
• پلاسما فرز

هر دو روش به طور مشابه مؤثر هستند. با این حال، استفاده از آنها در کنار هم نتایج را بهبود نمی بخشد. محققان هنوز دقیقاً نمی دانند که هر دو  روش درمانی چرا و چگونه باعث تسکین علایم بیماری گیلن باره میشوند.

پیش آگهی و آینده بیماران

به طور کلی، برای اکثر بیمارانی که دچار GBS هستند، آسیب عصبی به سرعت در حدود دو هفته بدتر می شود. و تقریباً در حدود ۴ هفته متوقف می شود. میانگین زمان ریکاوری ۶ تا ۱۲ ماه است.

بازیابی می تواند بسیار کند و آهسته باشد. همچنین می تواند نیاز به پشتیبانی روانی، فیزیوتراپی، مشاوره و یا کاردرمانی زیادی داشته باشد.

برخی از بیماران ممکن است ناتوانی طولانی مدت داشته باشند. و حدود ۳۰ درصد از افراد مبتلا به GBS بعد از گذشت سه سال هنوز هم ممکن است دچار ضعف باشند. بیماران با سرعت های مختلف بهبود می یابند. و برخی نیز بهبودی ناقص یا همراه با تأخیر را تجربه می کنند.

ترجمه شده از وبسایت: medicalnewstoday.com