انکوپرزیس یا بی اختیاری مدفوع در کودکان

بی اختیاری مدفوع یا انکوپرزیس (Encopresis) یک اختلال است که در آن کودکی که از قبل آموزش دفع مدفوع و استفاده از توالت را آموخته، بصورت ناخودآگاه خود را کثیف می‌کند. این حالت ناشی از حرکات کنترل نشده روده‌ای است. این اختلال در کودکانی که حداقل ۴ سال دارند و هنوز بصورت ناخودآگاه و ناگهانی لباس خود را کثیف می‌کنند تشخیص داده می‌شود. بی اختیاری مدفوع در پسران خیلی بیشتر از دختربچه‌ها است.

علت اصلی بی اختیاری مدفوع در کودکان چیست؟

شایع‌ترین علت این اختلال، یبوست مزمن است. که در آن مدفوع سفت و خشک می‌شود و حرکات روده را با مشکل مواجه می‌کند.

انکوپرزیس همراه با یبوست، (retentive encopresis) نامیده می شود. گاهی اوقات مدفوع مایع و آبکی ممکن است در اطراف مدفوع سفت خارج شود و والدین ممکن است این حالت را با اسهال اشتباه بگیرند.

انکوپرزیس می‌تواند نتیجه عوامل فیزیکی و عاطفی باشد که گاهی اوقات با هم مرتبط هستند. بروز بی اختیاری مدفوع در کودکان می‌تواند با موارد زیر در ارتباط باشد:

• وجود بیش از اندازه چربی و قند در رژیم غذایی (وجود این مواد در در رژیم غذایی احتمال یبوست در کودک را افزایش می‌دهد.)
• کم آبی بدن و عدم آبرسانی کافی به آن
• کودک مدام مشغول بازی است و با فعالیت زیاد قصد رفتن به دستشویی را ندارد
• کاهش تحرک
• بروز حوادث استرس‌زا در زندگی کودک (مانند منتقل شدن به یک مکان جدید و ناشناخته، بروز مشکلات زناشویی در بین والدین و … )
• عدم دسترسی به یک توالت خوب
• وارد شدن استرس و فشار به کودک در دوره آموزش استفاده از توالت توسط والدین
• وجود یک مشکل فیزیکی در روده بزرگ (کولون)، مانند اینرتیا (که مدفوع به طور معمول از طریق روده بزرگ حرکت نمی‌کند)
• انسداد روده تحت تاثیر کاهش عملکرد و اختلال در عصب رسانی به روده‌ها
• اختلال افسردگی مخالف، شکل‌گیری الگوی نافرمانی در کودک و خصومت نسبت به شخصیت‌های قدرتمند از خود (از جمله والدین)
• مشکلات رفتاری

علائم و نشانه‌های بی اختیاری مدفوع چیست؟

کودکان مبتلا به انکوپرزیس معمولا علائم و نشانه‌‎های زیر را دارند:

• کاهش اشتها و عدم تمایل به مصرف غذا
• درد در شکم
• پنهان کردن لباس‌های کثیف شده از دیگران
• افزایش حرکات روده و خروج مدفوع با سایز بزرگ
• اجتناب از رفتن به حمام یا دستشویی توسط کودک.

بطور معمول زمانی که محتویات روده به انتهای لوله گوارشی می رسد اعصاب ناحیه رکتوم مغز را از وجود مدفوع آگاه می‌کنند. مغز دستور به تخلیه می‌دهد و شخص به دستشویی یا توالت می‌رود. اما زمانی که این چرخه از کار بیوفتد یا مختل شود اوضاع فرق می‌کند. در کودکان دچار بی اختیاری مدفوع ممکن است برای هر علتی، کودک دیرتر از حالت طبیعی به دستشویی برود. و این کار برای دفعات زیاد از او تکرار شود. مدفوع جمع شده در روده بزرگ باعث افزایش سایز آن می‌شود. به‌طوری که هشداری که مغز برای تخلیه صادر نمی‌شود تا اینکه مدفوع جمع شده آنقدر زیاد می‌شود که بطور ناگهانی از مقعد خارج می‌شود.

بی اختیاری مدفوع چگونه تشخیص داده می شود؟

وقتی کودک را نزد پزشک می‌برید اولین کاری که می‌کند معاینه فیزیک مقعد کودک است. پزشک با انگشت بافت داخل مقعد را بررسی کرده تا تشخیص بهتری ارائه دهد. در برخی موارد، پزشک یک اشعه ایکس شکم کودک را سفارش می‌دهد. پزشک برای وضوح تصاویر روده از باریک انما استفاده می کند.

پزشک درباره تاریخچه پزشکی و همچنین نحوه آموزش به کودک درباره توالت سوالاتی از والدین خواهد پرسید. برای پزشک مهم است که بداند در طی دوران کودکی چه اتفاقات فیزیکی یا روانی برای فرزند شما پیش آمده است. ممکن است یک ارزیابی روانشناختی روی کودک صورت گیرد تا علایم و شواهد احتمالی تجاوز به کودک نیز مشخص شود.

دکتر می خواهد در مورد تاریخچه و رژیم غذایی آموزش توالت کودک را بداند. پزشک ممکن است بپرسد که چگونه کودک درباره مشکل و تغییراتی که در زندگی او رخ داده است، احساس می کند. یک ارزیابی روانشناختی، یکی دیگر از ابزارهای ممکن برای پیدا کردن علت تجاوز به کودک است.

درمان بی اختیار مدفوع در کودکان چگونه است؟

پزشک ممکن است برای شل شدن مدفوع و جلوگیری از ایجاد یبوست داروهایی برای کودک تجویز کند. اگر روده بزرگ و رکتوم بر اثر تجمع بیش از حد مدفوع دچار افزایش سایز شده باشند باید به مرور زمان و در طولانی مدت منتظر بهبود سایز و عملکرد آن‌ها بود.

مهمترین نقش برای درمان بی اختیاری مدفوع در کودکان متوجه والدین آن ها است. والدین بهتر است پس مدتی از صرف هر وعده غذایی کودک را تشویق کنند تا به توالت برود. به جای ترساندن یا اجبار کودک به رفتن به توالت او را تحسین و ستایش کنید و از ترفندهای بهتری برای فرستادن او به توالت استفاده کنید.

ایجاد تغییرات در رژیم غذایی کودک، بخشی از استراتژی درمان است. خوردن غذاهای حاوی فیبر بالا، از جمله میوه‌ها، سبزیجات و برخی نان‌ها و غلات و نوشیدن آب کافی می‌تواند به کاهش مدفوع و شل شدن آن کمک کند.

کودک باید از خوردن مواد غذایی و نوشیدنی با محتوای چربی بالا و قند زیاد منع شود.

چگونه می توان مانع از عفونت پوست شد؟

بهترین راه برای جلوگیری از encopresis است با اجتناب از یبوست با یک رژیم غذایی با فیبر بالا و اطمینان حاصل کنید که کودک مقدار زیادی از آب می بخشد و مقدار زیادی از ورزش را می دهد.

هنگامی که کودک شما برای آموزش توالت آماده است، آن را تجربه مثبت کنید. سعی کنید از فشار دادن فرزندتان جلوگیری کنید.