پارگی پرده صماخ – همه چیز درباره پارگی پرده گوش

پارگی پرده گوش به شرایطی گفته می‌شود، که در آن پرده نازک گوش، موسوم به پرده صماخ دچار پارگی می‌شود. در اصطلاح پزشکی به پرده گوش پاره شده (perforated ear drum ) گفته می‌شود.

برای درک اینکه چگونه پرده گوش ممکن است پاره شود، باید با عملکرد آن و همچنین برخی از مفاهیم فیزیولوژیکی و آناتومیکی گوش میانی آشنا باشید. به پرده گوش یا صماخ در اصطلاح پزشکی پرده تمپانیک یا (tympanic membrane) نیز گفته می‌شود.

کانال شنوایی گوش

همانطور که در مقدمه  نیز گفته شد، پرده گوش یک صفحه بسیار نازک است.  پرده صماخ ساختاری است که کانال شنوایی ورودی گوش را از گوش میانی جدا می‌کند. به لوله شنوایی نیز اصطلاحا شیپور  استاش (Eustachian tube) گفته می‌شود. شیپور استاش یک لوله کوچک است که از گوش میانی تا ساختار داخلی بینی ادامه پیدا می‌کند. این لوله سه کار اصلی در گوش ما انجام می‌دهد و در واقع سه عملکرد فیزیولوژیکی دارد:

1. پاک کردن موکوس و جرم از گوش داخلی
2. تهویه هوا در گوش میانی
3. متعادل کردن فشار هوا در گوش میانی

عملکرد این لوله به گونه‌ای است که در زمان‌های مشخصی، شروع به باز و یا بسته شدن می‌کند. و به این شکل منجر به تهویه هوا در گوش نیز می‌شود. زمانی که در عملکرد این لوله نقصی رخ دهد (auditory tube dysfunction)، در داخل گوش میانی، فشاری ایجاد می‌شود که باعث تحدب پرده گوش و یا پارگی پرده صماخ می‌شود. در واقع فشار ایجاد شده در پشت پرده گوش قرار دارد و به صورت مستقیم به آن فشار وارد می‌کند. حتی اگر پارگی پرده گوش اتفاق نیافتد، بر اثر افزایش فشار، درد و مشکل شنوایی در گوش ایجاد می‌شود.

چه عواملی باعث پارگی پرده گوش می‌شود؟

بسیار از شرایط و مشکلات می‌تواند باعث نقص در عملکرد لوله شنوایی و در نتیجه پارگی پرده گوش شوند. برای مثال تراکم و احتباس موکوس ناشی از آلرژی یا سرماخوردگی، می‌تواند باعث برهم خوردن عملکرد طبیعی شیپور استاش شود. بزرگی ساختارهای آناتومیکی موجود در گلو نیز می‌تواند باعث نقص و اختلال عملکرد لوله شنوایی شود.

یزرگ شدن غده آدنوئید می‌تواند مثال خوبی برای این حالت باشد. علاوه بر موارد ذکر شده، تعدادی دیگر از اختلالات و مشکلات می‌توانند منجر به پارگی پرده گوش شوند:

• عفونت‌های گوش
• تغییرات ناگهانی و سریع در فشار محیطی. که در اصطلاح به آن باروتروما (barotrauma) نیز گفته می‌شود. باروتروما در شرایط خاصی مانند غواصی، پرواز با هواپیما یا صعود به ارتفاعات بروز می‌کند.
• صداهای بسیار بلند مانند شلیک اسلحه یا انفجارهای مهیب و حتی صدای انفجار یک ترقه
• جسم خارجی، مانند مداد یا هر نوع وسایل نازک دیگر که در گوش فرو برده می‌شوند. که می‌تواند باعث پارگی پرده گوش شوند.
• تروما اگر گوش را درگیر کرده باشد. برای مثال تروما و ضربه به جمجه می‌تواند باعث پارگی پرده صماخ شود.

این شرایط معمولا با علت اصلی اختلال در عملکرد لوله‌شنوایی همراه است. بطور معمول و به دو دلیل کودکان بیشتر از بزرگسالان دچار پارگی پرده گوش می‌شوند.:

• با توجه به اینکه ساختار شنوایی کودکان کوچک و ظریف‌تر است.
• همچنین عملکرد و کارایی ساختارهای گوش در آن‌ها نسبت به بالغین ضعیف‌تر است.

درست است که احتمال پارگی پرده صماخ در کودکان بیشتر است. اما این عارضه ممکن است در هر سنی و هر جنسیتی رخ بدهد.

اختلالات شنوایی مزمن خطر  پارگی در  پرده صماخ را افزایش می‌دهد.

برخی از افراد از اختلالات عملکرد مزمن لوله شنوایی (chronic auditory tube dysfunction) رنج می‌برند. این وضعیت عملا می‌تواند به مرور زمان باعث کاهش عملکرد پرده گوش و تضعیف آن شود. به عنوان مثال، کسی اختلال عملکرد مزمن لوله شنوایی ناشی از آلرژی‌های درمان نشده دارد، ممکن است هنگام مسافرت با هواپیما، بیشتر در معرض آسیب شنوایی و پارگی پرده صماخ  قرار بگیرد.

علایم پارگی در پرده گوش انسان

پارگی این پرده می‌تواند بسیار دردناک باشد. این درد شدید گاهی اوقات با احساس تسکین همراه است. و به‌صورت موقت تسکین می‌آبد. اگر پارگی ناشی از وارد شدن فشار بالا باشد. علائم یک پرده گوش پاره شده، می‌تواند به‌صورت زیر باشد:

• ترشح مایع از گوش (این ترشحات ممکن است خونین باشد)
• درد گوش
• افت ناگهانی شنوایی
• وزوز گوش (زنگ گوش)
• سرگیجه

تشخیص پارگی پرده صماخ

تشخیص یک پرده گوش پاره شده معمولا آسان است و با مشکلی مواجه نیست. پزشک در اولین اقدام علایم شما را بررسی می‌کند. با دقت کانال شنوایی و پرده را مشاهده کرده و محل پارگی‌های احتمالی را مشخص می‌کند. در معاینات گوش معمولا از ابزاری به نام اتوسکوپ (otoscope) استفاده می‌شود. به کمک اتوسکوپ پزشک فضای داخلی گوش را معاینه می‌کند. چنانچه آسیبی در صماخ ایجاد شده باشد، به راحتی با اتوسکوپ قابل مشاهده است. حتی اگر پارگی بسیار جزئی باشد نیز قابل مشاهده خواهد بود.

پارگی پرده گوش چگونه درمان می‌شود؟

درمان این عارضه معمولا آسان است و مشکلی در مسیر درمان وجود ندارد. در اغلب موارد، پرده در چند روز به صورت خود به خودی بهبود می‌یابد.اگر میزان و شدت پارگی بسیار جزئی باشد روند بهبودی نیز سریع‌تر رخ می‌دهد. اگر احیانا شما مشکوک به بروز عفونت در گوش هستید، یا اگر دچار مشکل یا ضعف شنوایی مداوم هستید، باید هرچه زودتر با یک پزشک ملاقات کنید.

اگر عفونت فعال در گوش مشاهده شود و یا تشخیص داده شود که عفونت گوش باعث پارگی صماخ شده است، پزشک معمولا داروهای ضد درد مانند استامینوفن که اغلب برای درد مفید هستند را تجویز می‌کند.

آیا برای ترمیم پرده گوش به عمل جراحی نیاز است؟

در بعضی موارد نادر، ممکن است پزشک اقدام به انجام عمل جراحی برای ترمیم پرده گوش پاره شده کند. باید توجه کرد که زمانی پای عمل و پروسه جراحی به میان می‌آید که پارگی قابل توجه و زیاد باشد.

طی عمل جراحی در ناحیه پاره شده یک پچ و ماده جایگزین و مشابه ساختار پرده قرار داده می‌شود. عمل جراحی گاهی اوقات حتی ممکن است در دفتر پزشک انجام شود. پس از پایان عمل جراحی پزشک توصیه های لازم را جهت تسریع در بهبودی گوش ارائه خواهد داد. معمولا توصیه میشود که از ورود آب به داخل گوش ممانعت شود .

درمان همزمان اختلالاتی که منجر به پارگی پرده صماخ شده‌اند

اگر پارگی پرده گوش شما ناشی از مشکلات و اختلالات عملکردی گوش باشد، باید قبل از هر کاری به درمان آن اختلالات پرداخت. برای مثال اگر بیماری و اختلال نوعی آلرژی و یا وجود مشکلات مربوط به سینوس ها است، همزمان با ترمیم پارگی باید برای حل مشکلات اصلی اقدام کرد. این مشکلات و اختلالات معمولا بهتر است توسط یک دکتر که متخصص در اختلالات گوش، حلق و بینی (otolaryngologist or ENT) است برطرف شود.