عوارض جانبی ناشی از درمان سرطان پستان

شیمی­ درمانی و پرتوتابی، سلول­های سرطانی را نابود می­ کنند؛ اما این روش­های درمانی همچنین می­توانند به سلول­های سالم شما آسیب بزنند و احساس شما از بدنتان را تغییر دهند. همچنین می­ توانند باعث:

• کاهش اشتها
• تهوع و استفراغ
• ضعف و خستگی
• ضایعات دهانی
• ریزش مو
• افزایش وزن
• یائسگی زودرس
• افزایش خطر عفونت
• خونریزی
• اسهال

شوند.

دارودرمانی و تدابیر دیگر می­توانند به کاهش این عوارض کمک کنند.

کاهش اشتها

درمان سرطان پستان می­تواند باعث شود شما احساس گرسنگی نداشته باشید، بنابراین ممکن است نتوانید مواد مغذی که بدنتان به آن نیاز دارد را تأمین کنید. این نکات را رعایت کنید تا مطمئن شوید رژیم سالمی دارید:

• در طول روز به‌جای سه وعده سنگین غذایی، سعی کنید چندین وعده سبک میل کنید. (تعداد را بیشتر و حجم را کمتر کنید.)
• سعی کنید صبحانه­ تان را میل کنید. حتی اگر میل ندارید، یک صبحانه مختصر بخورید.
• زمانی که بیشترین احساس گرسنگی را دارید، سنگین­ترین وعده غذایی روزتان را میل کنید.
• سعی کنید مصرف مایعات و آب را با فاصله نیم ساعت قبل و یا بعد از خوردن غذا انجام دهید تا احساس سیری کم­تری داشته باشید.
• ورزش کردن ملایم را برای افزایش اشتهایتان امتحان کنید. برنامه ورزشی شما باید تحت نظر پزشکتان باشد.

تهوع و استفراغ

بعضی (و نه همه) افراد که درمان سرطان پستان دریافت می­کنند، تهوع خواهند داشت. این می ­تواند درست بعد از درمان یا چند روز بعد از آن اتفاق بیافتد. درباره­ ی داروهایی که ممکن است حال شما را بهتر کنند با پزشکتان صحبت کنید. در ضمن زمانی که حالت تهوع دارید، تسلیم نشوید. شما می­ توانید نکاتی را رعایت کنید تا در مقابل این مشکل کمتر اذیت شوید:

• وعده­ های سبک میل کنید و از مصرف غذاهای چرب و خانواده مرکبات پرهیز کنید.
• سعی کنید غذایتان تقریبا هم­ دمای محیط باشد، نه خیلی سرد و نه خیلی داغ.
• زمانی که حالت تهوع دارید، از مواد غذایی شیرین و ملایم استفاده کنید؛ مانند کلوچه کوچک، ژله، بستنی، برنج، پوره سیب­ زمینی یا سیب رنده ­شده.
• زمانی که تهوع شدید دارید یا مقدار زیادی استفراغ می ­کنید، به پزشکتان مراجعه کنید. اگر احساس بالا آمدن غذا دارید تا ۱ ساعت چیزی میل نکنید یا ننوشید. پس‌ازآن می ­توانید با کمی بستنی یا غذاهای دیگر شروع کنید. بابونه، چای ریشه زنجبیل و عرق زنجبیل هم می­توانند در آرام کردن معده شما کارساز باشند.

ضعف و خستگی

• خیلی از قسمت­های بیماری سرطان پستان می­ تواند به شما احساس ضعف و بی­حالی و خستگی بدهد، خود درمان، نگرانی یا افسردگی، کاهش اشتها، درد و کاهش تعداد سلول­ های خونی شما، تعدادی از این موارد هستند.
• از اینکه استراحت کافی دارید، اطمینان حاصل کنید. در طول شب ۸ ساعت بخوابید و اگر باز هم در طول روز خسته بودید، می­ توانید چرت بزنید. از مصرف کافئین در آخر شب خودداری کنید.
• ورزش کردن و پیاده‌روی سبک، می ­تواند به شما انرژی بدهد. اگر شما فعالیت بیشتری داشته باشید، بهتر استراحت خواهید  کرد.
• انرژی خود را برای چیزهایی که واقعا برایتان مهم است، حفظ کنید. برای کارهای دیگر خود می­ توانید از اعضای خانواده یا دوستان خود کمک بگیرید.
• اگر احساس درد دارید، با پزشک خود در میان بگذارید. در نزدیک به تمام موارد، راه­ هایی برای کاهش آن درد وجود دارد.
• مقادیر زیادی غذاهای غنی از آهن مثل گوشت، حبوبات، سبزی‌های تیره ­رنگ و پاستای غنی­شده با آهن مصرف کنید.
• اگر شما تعداد کمی سلول­های خونی دارید، وضعیتی که به آن کم­خونی می گویند، پزشک شما ممکن است برایتان داروهایی تجویز کند که باعث تحریک مغز استخوان برای ساخت گلبول­های قرمز می ­شوند. این داروها می­تواند اریتروپویتین و یا darbeportin باشند. شما می­ توانید این داروها را در خانه، خودتان به خودتان تزریق کنید (تحت تجویز پزشک). اگر شما از این داروها استفاده کنید، پزشکتان از نظر راش­های پوستی، واکنش­های حساسیتی و مشکلات فشار خون شما را تحت نظر خواهد گرفت.

زخم دهانی

• گاهی اوقات درمان سرطان پستان می­تواند باعث ایجاد زخم در دهان یا حلق شما شود. درباره­ی راهی که درد شما را متوقف کند، با پزشک یا دندان­پزشک خود صحبت کنید.
• از پزشکتان بخواهید تا داروهایی برای بهبودی زخم دهانتان تجویز کند.
• غذاهای نرمی مصرف کنید که دهان و حلقتان را تحریک نکند، مثل خاگینه، ماکارونی و پنیر، غذاهای گیاهی بخارپز و موز.
• غذایتان را به قطعا کوچک تقسیم کنید.
• از مصرف مرکبات، مواد تند و فلفلی و شور و غذاهای خشن و سفت خودداری کنید.

ریزش موها

• همه­ ی افراد در طول دوره­ی درمان سرطان خود موهایشان را از دست نخواهند داد. این بستگی به نوع شیمی­ درمانی و دوزی که شما دریافت می­ کنید دارد. پزشک شما به شما خواهد گفت که انتظار می­ رود موهایتان بریزد یا نه.
• درحالی‌که بیماری احساس می­کند که موهایش در حال نازک و ضعیف شدن هستند، فرد دیگری ممکن است تمام موهایش بریزد. همچنین ابروها و مژه­ هایش. گاهی اوقات این ریزش، ناگهانی اتفاق می­افتد. گاهی هم ریزش مو به‌صورت چند هفته بعد از شروع درمان شما آغاز می ­شود.
• بعضی از زنان با کوتاه کردن موهای خود، برای این عارضه خود را آماده می­کنند. شما همچنین می­ توانید از کلاه­گیس یا موهای مصنوعی استفاده کنید.
• زمانی که رشد موهایتان دوباره آغاز می ­شود، ممکن است جنس آن‌ها کمی متفاوت باشد؛ اما اکثر زنان متوجه هیچ تغییری نمی ­شوند. خبر خوب درباره­ ی ریزش موها این است که این عارضه با اتمام درمان متوقف خواهد شد. بعد از چند ماه از پایان درمان، رشد مجدد موها شروع خواهد شد.

افزایش وزن

بعضی از زنان مبتلا به سرطان پستان به دلایل زیر دچار افزایش وزن می­ شوند:

• کم بودن فعالیت بدنی در طول درمان
• مصرف برخی داروها
• تمرکز زیاد بر روی غذا خوردن
• افسردگی
• تغییرات هورمونی

اگر احساس می­کنید که دچار افزایش وزن شده ­اید، اجازه دهید پزشکتان بداند و به شما کمک کند. سعی نکنید خودتان یک رژیم غذایی را شروع کنید. (بدن شما در طول درمان سرطان پستان به مواد مغذی زیادی احتیاج دارد).

افزایش احتمال عفونت

شیمی­ درمانی و پرتودرمانی برای درمان سرطان پستان، ممکن است تولید گلبول­های سفید در مغز استخوان شما را کاهش دهند که این گلبول سفید وظیفه مقابله با میکروب­ها و عفونت را دارد. سعی کنید ۷ تا ۱۰ روز پس از شیمی­ درمانی، از حضور در مکان­های شلوغ، ارتباط نزدیک با افراد بیمار پرهیز کنید. در این زمان ممکن است ایمنی بدن شما تضعیف شده باشد.

به محض اینکه بیمار شدید، به پزشک خود اطلاع دهید. او ممکن است داروهای آنتی­ بیوتیک برایتان تجویز کند. برخی پزشکان توصیه می­ کنند که زنان قبل از شروع شیمی­ درمانی واکسن آنفلوانزا را بزنند.

اگر تعداد گلبول­های سفید خون شما خیلی کم باشد، پزشک ممکن است برای شما دارویی بنام GCSF (عامل تحریک رشد گرانولوسیت­ها) که نام تجاری آن Neulasta یا Neopogen است، تجویز کند. داروی دیگر GMCSF (عامل تحریک رشد گرانولوسیت و ماکروفاژ) است و نام تجاری آن Leukine است.

چه زمانی عوارض جانبی نیاز به اقدام اورژانسی دارد؟

اگر هرکدام از موارد زیر برایتان اتفاق افتاد، به پزشک یا پرستار خود اطلاع دهید:

• تب بالای ۴/۱۰۰ درجه فارنهایت. اگر هرگونه تب و لرزی داشتید فورا به پزشکتان مراجعه کنید. اگر قادر به مراجعه کردن به پزشک خود نبودید، به اورژانس یک بیمارستان بروید.
• زخم دهانی و حلق یا تورم زبان و یا خونریزی از لثه­ ها
• خشک شدن، التهاب و تورم حلق
• یک سرفه که  تازه شروع شده و یا از بین نمی  ­رود.
• تغییرات در عملکرد مثانه شما از قبیل نیاز رفتن سریع به توالت، تکرر ادرار، سوزش هنگام ادرار کردن و یا وجود خون در ادرار و تغییرات گوارشی شامل سوزش سر دل، تهوع، استفراغ، یبوست، یا اسهال که شدید باشد و یا بیش از ۲ تا ۳ روز طول بکشد، وجود خون در مدفوع شما.

ترجمه شده از: webmd.com