اندازه گیری هورمون محرک فولیکول

اندازه گیری هورمون محرک فولیکول : غده ی هیپوفیز از ۳ بخش تشکیل شده است که بخش قدامی آن ۶ نوع هورمون ترشح می کند. یکی از این هورمون ها که جزو گنادوتروپین ها ( محرک غدد جنسی) محسوب می شود، هورمون محرک فولیکول یا FSH نام دارد.  این هورمون هم در مردان بر روی اسپرم سازی اثر دارد و هم در خانم ها در چرخه ی تخمدانی و آزاد شدن تخمک نقش دارد. اختلال در ترشحات هورمونی هیپوفیز می تواند بر روی عملکرد جنسی به واسطه ی نقش این هورمون اثر گذار باشد.

اندازه گیری هورمون محرک فولیکول ( FSH )

آزمایش اندازه گیری هورمون محرک فولیکول ( FSH ) میزان این هورمون را در خون اندازه گیری می کند. FSH  هورمونی است که در غده هیپوفیز ساخته می شود و از این غده ترشح می شود.

در خانم ها FSH به سیکل قاعدگی و تولید تخمک در تخمدان ها کمک می کند. میزانFSH  در طول چرخه قاعدگی متفاوت است و بیشترین مقدار آن قبل از آزاد شدن تخمک است.

در آقایان ، FSH به ساخت اسپرم کمک می کند و میزان آن به طور معمول ثابت می ماند.

میزان FSH و سایر هورمون ها ( هورمون جسم زرد ، استروژن و پروژسترون ) هم در آقایان و هم در خانم ها اندازه گیری می شود تا علت عدم بارداری ( ناباروری ) مشخص شود. میزان FSH  می تواند به تشخیص عملکرد صحیح اندام  های جنسی آقایان و خانم ها ( بیضه و تخمدان ها ) کمک می کند.

علت اندازه گیری هورمون محرک فولیکول چیست ؟

آزمایش اندازه گیری هورمون محرک فولیکول به دلایل زیر انجام می شود :

• بررسی علت ناباروری. آزمایش FSH معمولا برای کمک به ارزیابی موارد زیر انجام می شود :
• ذخیره تخمک زن
• کاهش اسپرم در مرد

کمک به ارزیابی مشکلات قاعدگی مثل نا مرتب بودن و یا قطع قاعدگی. این آزمایش می تواند به تعیین این موضوع کمک کند که خانم در شرف یائسگی است.

بررسی بلوغ زودرس در کودکان. بلوغ زودرس در دختران کمتر از ۹ سال و در پسران زیر ۱۰ سال ایجاد می شود.

بررسی علل بلوغ دیررس.

کمک به تشخیص ناهنجاری های غده هیپوفیز مثل توموری که در غده ی هیپوفیز ایجاد می شود.

چگونگی آماده سازی برای انجام آزمون اندازه گیری هورمون محرک فولیکول

بسیاری از داروها مثل  سایمتیدین، کلومیفن، دیجیتالیس و لودوپا می توانند نتیجه آزمایش را تغییر دهد. شما باید در مورد قطع مصرف دارو با پزشک مشورت کنید ( مثل داروهای ضد بارداری ) که شامل استروژن و یا پروژسترون و یا هر دو مورد، به مدت ۴ هفته قبل از انجام آزمایش اندازه گیری هورمون محرک فولیکول است.

اطمینان حاصل کنید که دکتر شما یک لیست کامل از تمام داروهایی را که مصرف می کنید، از جمله گیاهان و مواد طبیعی را داشته باشد.

اگر داروی حاوی مواد رادیو اکتیو در ۷ روز گذشته استفاده کرده اید، حتما پزشک را مطلع سازید. اگر آزمایشی انجام داده اید که در آن از مواد رادیو اکتیو استفاده شده ( مثل اسکن تیروئید و یا اسکن استخوان ) ممکن است با نتیجه آزمایش تداخل داشته باشد.

پزشک باید تاریخ اولین روز پریود ماه پیش شما را بداند. اگر خونریزی روز اول کم است و یا حالت لکه بینی داشته باشد، روز اول، روزی است که خونریزی شدید دارید.

با پزشک خود در مورد نگرانی هایی که در مورد آزمایش دارید صحبت کنید ٬ احتمال خطر آن ٬ نحوه انجام آزمایش یا نتایج احتمالی آزمایش. این کار به شما کمک می کند که اهمیت این آزمایش را متوجه شوید. (پر کردن فرم اطلاعات پزشکی).

اندازه گیری هورمون محرک فولیکول چگونه انجام می شود ؟

• بستن یک نوار کشسان (گارو) بالای بازو که جریان خون را متوقف می کند . این کار رگ زیر نوار را بزرگ تر می کند، در نتیجه سوزن در رگ راحت تر فرو می رود.
• تمیز کردن محل فرو رفتن سوزن
• فرو بردن سوزن در داخل رگ. ممکن است بیش از یک بار سوزن زدن لازم باشد.
• وصل کردن لوله به سوزن تا از خون پر شود.
• باز کردن نوار از بازو، وقتی که خون کافی جمع آوری شده باشد.
• قرار دادن باند یا پنبه در محل سوزن بعد از در آوردن سوزن
• فشار دادن جای سوزن و بانداژ کردن محل
• برای خانم هایی که در سیکل ماهیانه  قاعدگی مشکل دارند و یا نازا هستند ، ممکن است لازم باشد بیشتر از یک بار نمونه گیری انجام شود تا مشکل هورمون تشخیص داده شود.

بیمار در حین آزمایش چه احساسی دارد؟

نمونه خون از رگ بازو گرفته می شود. یک نواری که حالت کشسانی دارد، به بالای بازو بسته می شود  که ممکن است احساس کنید کمی سفت است. شما ممکن است احساس درد ناشی از فرو بردن سوزن نداشته باشید و یا ممکن است احساس سوزش داشته باشید.

خطرات اندازه گیری هورمون محرک فولیکول

ممکن است کمی کبودی در محل خون گیری بوجود بیاید. اگر بعد از خون گیری چند دقیقه محل را فشار دهید، احتمال کمی وجود دارد  که محل نمونه گیری کبود شود.
در موارد نادری٬ ممکن است بعد از گرفتن نمونه خون، رگ متورم شود. که به این حالت فلبیت می گویند. انجام کمپرس گرم چند بار در روز  می تواند به بهبودی این وضعیت کمک کند.

خون گیری می تواند برای افرادی که بیماری انعقادی دارند،  مشکل ایجاد کند. آسپیرین، وارفارین و سایر داروهای رقیق کننده خون می توانند باعث افزایش خونریزی شوند. اگر شما مشکل انعقاد خون و یا خونریزی دارید و یا اگر داروی رقیق کننده خون مصرف می کنید، باید قبل از خون دادن به پزشک اطلاع دهید.

نتیجه آزمایش هورمون محرک فولیکول

آزمایش اندازه گیری هورمون محرک فولیکول، میزان این هورمون را در خون اندازه گیری می کند. نتیجه آزمایش به سن و مرحله رشد جنسی بیمار بستگی دارد.

چرخه قاعدگی در یک خانم می تواند نتیجه آزمایش را تحت تاثیر قرار دهد، بنابر این، دانستن تاریخ  اولین روز چرخه قاعدگی ماه قبل مهم است.

نتیجه آزمایش بعد از ۲۴ ساعت در دسترس خواهد بود.

میزان طبیعی  FSH

میزان طبیعی  FSH در جدول زیر ذکر شده است که مقادیر مرجع نامیده می شود و فقط برای راهنمایی است. این مقادیر از یک آزمایشگاه با آزمایشگاه دیگر متفاوت است٬ و آزمایشگاهی که شما مراجعه می کنید ممکن است میزان مقادیر نرمال آن با مقادیر این جدول متفاوت باشد. جواب آزمایش باید میزان نرمالی را که  آن آزمایشگاه استفاده می کند، داشته باشد. همچنین، پزشک نتایج را بر اساس سلامتی و یا عوامل دیگر ارزیابی می کند. این به این معنا است که اگر جواب آزمایش خارج از میزان نرمال بود، ممکن است برای شما یا برای آن آزمایشگاه این میزان نرمال باشد.

هورمون محریک فولیکولی (FSH)

چرخه ی تخمدانی

مرحله ی فولیکولی : ۱.۳۷–۹.۹ واحد بین المللی بر لیتر(IU/L)

اوجی که در میانه ی دوره داریم : ۶.۱۷–۱۷.۲ IU/L

مرحله ی لوتئال : ۱.۰۹–۹.۲ IU/L

خانم ها پس از یائسگی : ۱۹.۳–۱۰۰.۶ IU/L

مرد : ۱.۴۲–۱۵.۴ IU/L

بسیاری شرایط می تواند میزان  FSH   را تغییر دهد. پزشک باید هرگونه نتیجه غیر طبیعی را که مرتبط با علایم بالینی شما است را مطرح کند.

افزایش میزان FSH

افزایش میزان FSH ممکن است به دلایل زیر ایجاد شود :

• کاهش عملکرد تخمدان ها قبل از سن ۴۰ سالگی  ( عدم تخمک گذاری )
• یائسگی

افزایش FSH  در مردان ممکن است به دلایل زیر باشد :

• سندرم کلاین فلتر
• بیضه ها وجود ندارد و یا عملکرد درستی ندارد.
• بیضه ها در اثر بیماری آسیب دیده اند. مثل وابستگی به الکل و یا درمان با اشعه ایکس و یا شیمی درمانی.

افزایش میزان FSH در کودکان ممکن است به معنی شروع بلوغ باشد.

کاهش میزان FSH

کاهش میزان FSH ممکن است به دلایل زیر باشد:

• خانمی که تخمک گذاری ندارد و یا مردی که اسپرم تولید نمی کند.
• یک قسمتی از مغز ( هیپوتالاموس و یا غده هیپوفیز ) عملکرد درستی ندارد.
• توموری وجود دارد که با توانایی مغز برای کنترل تولید FSH  تداخل ایجاد می کند.
• استرس
• گرسنگی و یا کاهش وزن شدید

چه عواملی بر نتیجه آزمایش تاثیر دارد ؟

عواملی که بر نتیجه آزمایش تاثیر می گذارد، شامل موارد زیر است :

• مصرف برخی هورمون ها مثل تستسترون، استروژن و پروژسترون ( قرص های جلوگیری از بارداری )
• استعمال دخانیات
• سن
• مصرف برخی داروها مثل سایمتیدین، کلومیفن، دیجیتال و لودوپا. مطمئن باشید که پزشک شما از داروهایی که مصرف می کنید مطلع است، شامل داروهای شیمیایی و گیاهی.
• انجام آزمایشاتی از قبیل اسکن تیروئید و یا اسکن استخوان که در آنها از  ماده ی  رادیواکتیو یک هفته قبل از انجام این آزمایش، استفاده می شود.

بررسی ها و تفکرات

اگر دارویی مصرف می کنید که حاوی تستسترون، استروژن و پروژسترون ( مثل داروهای ضد بارداری ) است، از پزشک خود در مورد قطع مصرف این داروها  در چند روز قبل از انجام آزمایش سوال کنید.

ترجمه شده از وبسایت: www.webmd.com