تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی (MRI) – مربوط به سرطان

اسامی دیگر MRI عبارت است تصویربرداری ازرزونانس مغناطیسی (MR)، رزونانس مغناطیسی هسته ­ای (NMR).

MRI قادر به نشان دادن چه چیزهایی است؟

همانند سی تی اسکن، MRI تصاویری مقطعی از درون بدن شما تهیه می­ کند. ولی در MRI بجای تشعشات از آهنرباهای قدرتمند جهت تهیه تصاویر بهره می­ برند. یک اسکن MRI نماهای مقطعی را از زوایای مختلف تهیه می­ کند، به گونه­ای که گویی فردی در حال بررسی بدن شما از مقابل، از کنار یا از بالای سرتان می ­باشد.  MRIتصاویری از بافت­ های نرم بدن تهیه می­ کند که گاهی اوقات رویت آنها با سایر روش­ های تصویربرداری دشوار می­ باشد.

MRI در کشف و بررسی برخی از انواع سرطان بسیار مفید است. MRI با استفاده از ماده حاجب بهترین روش بررسی تومورهای مغزی است. گاهاً پزشکان با استفاده از MRI قادر به تشخیص خوش­خیم یا بدخیم (سرطانی) بودن تومورها هستند.

همچنین  MRIدر بررسی پیشرفت و گسترش سرطان از محل شروع آن به سایر بخش های بدن بکار می­ رود.

از طرفی MRI می­تواند به پزشکان برای طرح ریزی درمان و رادیوتراپی کمک کند.

ماشین آلات MRI ویژه­ ای، در حال حاضر در برخی از بیمارستان­ ها موجودند و فقط برای بررسی  پستان بکار می­ روند. این نوع از MRI،  MRI با کویل اختصاصی پستان نامیده می ­شود. انجام MRI پستان همراه با  ماموگرافی در زنانی توصیه می­ شود که در معرض خطر بالاتری برای ابتلا به سرطان پستان قرار دارند. در چنین شرایطی MRI به خودی خود برای تشخیص اولیه سرطان پستان استفاده نمی شود. همچنین می تواند از MRI برای تعیین اندازه دقیق سرطان و بررسی سایر سرطان های موجود در بافت سینه زنانی بهره برد که قبلاً تشخیص سرطان سینه را دریافت کرده ­اند.

ام آر آی چگونه کار می­ کند؟

اسکنر MRI سیلندر یا لوله­ ایست که حاوی آهنربایی بسیار قدرتمند و بزرگ است. همانطور که شما بر روی تخت در داخل محفظه اسکنر دراز می کشید، دستگاه شما را با میدان مغناطیسی قدرتمندی احاطه کرده و این نیروی مغناطیسی باعث می شود تا هسته اتم ­های هیدروژن موجود در بدن همگی در یک جهت قرار گیرند. با قرارگیری اتم­ها در یک جهت، دستگاه امواج رادیویی را ساتع می­ کند. این امواج باعث تغییر مسیر هسته اتم های هیدروژن می­ شوند. با بازگشت این اتم ها به حالت اولیه خود، آنها سیگنال­های خاصی ارسال می­ کنند که اسکنر آنها را تشخیص می ­دهد. هسته های هیدروژن در بافت های بدن در جهات مختلفی تغییر مسیر می­ دهند. کامپیوتر سیگنال ­های این تغییرات را گرفته و آنها را به تصویر سیاه و سفیدی تبدیل می­ کند.

مواد کنتراست را می توان به صورت وریدی تزریق نموده و برای بهبود کیفیت تصویر از آنها استفاده کرد. با جذب مواد کنتراست توسط بدن، این عوامل موجب افزایش سرعت میزان واکنش بافت های بدن به امواج مغناطیسی و رادیویی می­ شوند. در نتیجه، سیگنال های قدرتمندتر و تصاویر واضح­تری تولید می­ شود.

چگونه برای انجام این آزمایش آماده شوم؟

معمولاً نیازی به رژیم غذایی خاص و یا آماده سازی قبل از MRI وجود ندارد، اما از تمامی دستورالعمل­ های ارائه شده به شما پیروی کنید. اگر قرارگیری در یک فضای محصور و بسته برای شما مشکل (تنگناهراسی) است، ممکن است برای ایجاد آرامش حین انجام اسکن نیازمند داروی آرامبخش باشید. صحبت نمودن با تکنولوژیست رادیولوژی یا مشاور پزشکی قبل از انجام آزمایش می­تواند مفید باشد. شما در اتاق آزمایش تنها خواهید بود، ولی می توانید تکنسین MR را ببینید و با وی صحبت کنید.

قبل از آزمایش معمولاً از شما خواسته می ­شود تا لباس ­های خود را در آورده و لباس گشادی به تن خود کنید. هر نوع شیء فلزی مانند کلیپ­ های مو، طلا و جواهرات و ایمپلنت های دندانی خود را دربیاورید. قبل از اسکن، تکنولوژیست از شما درباره وجود هر نوع شی فلزی سئوال می ­کند. البته برخی از اشیاء فلزی هیچ مشکلی ایجاد نمی ­کنند.

در صورت وجود هر گونه ایمپلنتی در بدن خود، نباید وارد منطقه اسکن شوید، مگر با تجویز پزشک.

• دفیبریلاتور کار گذاشته شده یا دستگاه تنظیم ضربان قلب
• کلیپ های مورد استفاده در آنوریسم مغزی
• ایمپلنت حلزون (گوش)
• کویل فلزی عروق خونی

همچنین در صورت وجود سایر اشیاء فلزی دائمی، از جمله کلیپ­ های جراحی، انواع پیچ، صفحه، استنت، مفاصل مصنوعی، قطعات فلزی (ترکش)، خالکوبی دائمی؛ دریچه مصنوعی قلب؛ پورت تزریق کار گذاشته شده، دستگاه محرک اعصاب و غیره، این مساله را به اطلاع تکنسین مربوطه برسانید.

برای بررسی وجود هر گونه اشیاء فلزی ممکن است عکسبرداری با اشعه ایکس ضرورت داشته باشد.

طی انجام ام آرآی فرد چه احساسی دارد؟

اسکن MRI معمولا به صورت سرپایی در بیمارستان یا کلینیک انجام می­ شود. شما بر روی یک تخت صاف دراز می کشید. تکنسین ممکن است از تسمه و یا بالشی برای راحتی و کمک به حفظ حالت سکون شما استفاده کند. سپس تخت در درون سیلندر طویل و باریک می ­لغزد. بخش مورد بررسی واقع در مرکز سیلندر ممکن است در حین آزمایش کمی گرم احساس شود، این امر طبیعی است و جای هیچگونه نگرانی ندارد.

این آزمایش بدون درد است، اما شما باید در داخل سیلندر و بدون حرکت دراز بکشید. ممکن است از شما بخواهند نفس خود را نگه داشته و یا در حین بخش­ های مشخصی از آزمایش بی حرکت باقی بمانید. ممکن است در اثر عملکرد دستگاه صدای بلند، ضربه مانند و ویبره مانندی را بشنوید که بسیار شبیه صدای یک ماشین لباسشویی است. در برخی از مراکز آزمایشگاهی استفاده از هدفون و یا گوش بند برای جلوگیری از شنیدن این سر و صداها در طی آزمایش مقدور می ­باشد.

اگرچه دستگاه­ های باز MRI برای افراد مبتلا به تنگنا هراسی مناسب ­تر هستند، ولی تصاویر حاصله ار آنها وضوح و دقت MRI استاندارد را ندارد. لذا گاهی اوقات، تکرار آزمایش با دستگاه های استاندارد MRI ضرورت می­ یابد. برخی آزمایشات مستلزم استفاده از مواد کنتراست قبل از تصویربرداری هستند. درصورت استفاده از مواد کنتراست، ممکن است یک کاتتر وریدی در ورید بازو قرار داده شده و یا ماده کنتراست به صورت خوراکی به شما داده شود. مواد کنتراست مورد استفاده در آزمایشات MRI گادولینیوم نام دارد (این ماده با ماده حاجب مورد استفاده در سی تی اسکن فرق دارد). در صورت وجود سابقه قبلی هر نوع آلرژی یا مشکل نسبت به مواد مورد استفاده در آزمایشات تصویربرداری موضوع را با تکنسین و پزشک خود درمیان بگذارید.

حفظ حالت سکون طی تصویربرداری بسیار مهم است و می ­تواند چند دقیقه زمان ببرد. در صورت نیاز به حرکت و یا استراحت می­ توانید با تکنسین خود صحبت کنید.

MRI پستان دستگاه خاصی است که تنها برای بررسی بافت سینه طراحی شده و معمولاً از ماده حاجب استفاده می­ کند. شما باید رو به پایین داخل لوله ­ای باریک و بر روی یک پلتفرم ویژه دراز بکشید. این پلتفرم محفظه ­ای برای هر یک از پستانها دارد که امکان بررسی آنها بدون فشرده­ سازی را فراهم می­کند. این پلتفرم دارای سنسوری است که به ضبط تصویر MRI می­ پردازد.

MRI چه مدت طول می کشد؟

مدت زمان انجام اسکن MRI معمولا‍ً بین ۴۵ و ۶۰ دقیقه است، اما گاهی اوقات می ­تواند تا دو ساعت هم طول بکشد. پس از آزمایش، معمولاً از شما خواسته می­ شود تا بررسی تصاویر منتظر بمانید، زیرا ممکن است تصاویر بیشتری مورد نیاز باشد.

عوارض احتمالی MRI چیست؟

در صورتی که فرد اشیاء فلزی با خود به اتاق آزمایش ببرد و یا اگر سایر افراد اشیاء فلزی را در اتاق جا بگذارند امکان صدمه به شخص وجود دارد. برخی از افراد حین آزمایش بسیار مضطرب شده و حتی  دچار وحشتزدگی می­ گردند. برخی از مردم نسبت به ماده حاجب واکنش نشان می­دهند. چنین واکنش ­هایی می تواند شامل موارد زیر باشد:

• تهوع
• درد در محل تزریق سرنگ
• سردردی که چند ساعت پس از آزمایش شروع می ­شود
• افت فشار خون که منجر به احساس سبکی در سر یا غش کردن می ­شود (البته این امر بسیار نادر است)

در صوت بروز هر یک از این علائم حتماً با تیم مراقبت بهداشتی خود صحبت نمایید. گادولینیم، ماده حاجب مورد استفاده برای MRI، می تواند در بیماران تحت دیالیز و یا مبتلا به مشکلات کلیوی شدید عوارض خاصی را ایجاد نماید. بنابراین به ندرت برای این بیماران بکار گرفته می ­شود. در صورت ابتلا به مشکلات کلیوی شدید قبل از انجام MRI با استفاده از ماده کنتراست با پزشک خود مشورت نمایید.

چه موارد دیگری را باید درباره این آزمایش بدانم؟

• اشخاصی دارای اضافه وزن ممکن است برای قرار گیری در داخل دستگاه MRI مشکل داشته باشند.
• مضرات استفاده از MRI در دوران بارداری به خوبی بررسی نشده است. MRI معمولاً طی دوازده هفته اول بارداری انجام نمی ­شود، مگر اینکه یک دلیل قدرتمند پزشکی برای استفاده از آن وجود داشته باشد.
• کارت های اعتباری و سایر لوازم حاوی نوار مغناطیسی را با خود به اتاق آزمایش نبرید – زیرا مغناطیس موجود در MRI می ­تواند موجب حذف اطلاعات ذخیره شده بر روی آنها شود.
• MRI شما را در معرض تشعشعات قرار نمی ­دهد.
• تمامی بیمارستان ­ها و مراکز تصویربرداری به تجهیزات اختصاصی MRI پستان مجهز نیستند. انجام MRI برای غربالگری سرطان پستان در زنان با احتمال خطر بالا، باید در مراکزی انجام شود که علاوه بر تجهیزات اختصاصی MRI به بیوپسی هدایت شده پستان از طریق MRI نیز مجهز باشند. در غیر این صورت، برای انجام بیوپسی تمامی مراحل اسکن باید مجدداً در مرکز دیگری تکرار شود.

ترجمه شده از وبسایت: www.cancer.org