آنژیوگرام سرو گردن

آنژیوگرام سرو گردن تست اشعه ایکس است که از رنگ خاص و دوربین خاص (فلوروسکوپی) برای عکس گرفتن از جریان خون در عروق خونی سرو گردن استفاده می کند. آنژیوگرام گردن (آنژیوگرام کاروتید) می تواند برای بررسی شریان های بزرگ در گردن که به مغز منتهی می شود، استفاده شود. آنژیوگرام سر (آنژیوگرام سربرال) می تواند برای بررسی عروق یا چهار شریان (مطالعه چهار عروقی) تامین کننده خون مغز استفاده شود.

طی آنژیوگرام، یک لوله ی باریک نرم که کاتتر نامیده می شود، در رگ خونی در کشاله ران(شریان یا ورید فمورال) یا درست بالای آرنج (شریان یا ورید براکیال) قرار داده می شود. کاتتر به ناحیه سرو گردن هدایت می شود. سپس رنگ ید (ماده کانتراست) به رگ تزریق می شود تا ناحیه به صورت شفاف در عکس های اشعه ایکس نشان داده شود. تصاویر آنژیوگرام می تواند تبدیل به فیلم های اشعه ایکس معمول شود یا به صورت تصاویر دیجیتال در کامپیوتر ذخیره شود.

آنژیوگرام می تواند تورم موجود در رگ خونی (آنوریسم) را پیدا کند. این روش می تواند باریک شدن یا انسداد رگ خونی را نشان دهد که جریان خون را کند می کند یا متوقف می کند. یک الگوی غیر طبیعی عروق خونی ( بدشکلی شریانی – وریدی ) یا عروق ناهنجاری نزدیک تومور ممکن است مشاهده شود.

آنژیوگرام رزونانس مغناطیسی (MRA) یا آنژیوگرام توموگرافی کامپیوتری (CTA) ممکن است گزینه ای مناسب به جای آنژیوگرام استاندارد باشد. هر کدام از این تست ها کمتر از آنژیوگرام تهاجمی است. بعضی تست های MRA و تمام تست های CTA نیاز به تزریق رنگ دارد. CTA شامل مواجهه با تشعشع  هم می باشد.

چرا آنژیوگرام سرو گردن انجام می شود

آنژیوگرافی سر و گردن در موارد زیر انجام می شود:

• انسداد یا باریک شدن شریان ها در گردن که خون را به مغز حمل می کنند مشخص شود. این روش ممکن است به پزشک کمک کند که تصمیم بگیرد آیا روندی برای باز کردن شریان مسدود شده یا باریک شده برای افزایش جریان خون لازم است یا خیر. جریان خون کند شده یا متوقف شده احتمال سکته مغزی یا حمله ایسکمیک گذرا (TIA) را افزایش می دهد.
• علائمی که ممکن است به معنی مشکلات در جریان خون به مغز باشد، مطالعه می شود. علائم ممکن است شامل سردردهای شدید، از دست دادن حافظه، گفتار با لکنت، گیجی، دید دوتایی یا تار، ضعف یا بی حسی یا از دست دادن هماهنگی یا تعادل باشد.
• تشخیص آنوریسم در مغز یا رگ خونی که به مغز منتهی می شود.  این تست ممکن است به پزشک شما کمک کند تا معلوم شود آیا روند ترمیم آنوریسم لازم است یا که خیر.
• بررسی الگوی جریان خون به تومور. این حالت می تواند نشان دهد که آیا تومور وسیع شده است یا خیر و می تواند به هدایت درمان کمک کند.

چطور برای این بررسی آماده شویم

قبل از آنژیوگرافی، به پزشک موارد زیر را انتقال دهید:

• باردار هستید یا ممکن است باردار باشید.
• شیر می دهید. به مدت ۱ تا دو روز بعد از آنژیوگرافی تا زمانی که رنگ از بدن شما خارج شود از شیر خشک استفاده کنید (شیر سینه را دور بریزید). این کار معمولا ۲۴ ساعت طول می کشد.
• به رنگ ید دار استفاده شده در تست آلرژی دارید.
• تاکنون واکنش آلرژیک جدی (آنافلاکسی) از ماده داشته اید مثل سم نیش زنبور یا خوردن صدف.
• آسم داشته اید.
• به دارویی آلرژی دارید.
• مشکلات خونریزی دارید یا داروی رقیق کننده خون مصرف می کنید.
• تاریخچه مشکلات کلیه یا دیابت دارید به خصوص اگر شما مت فورمین (گلوکوفاژ) برای کنترل دیابت خود استفاده می کنید. رنگ استفاده شده طی آنژیوگرافی می تواند باعث آسیب کلیه در افرادی شود که عملکرد کلیوی ضعیف دارند.

به مدت ۴ تا ۸ ساعت قبل از آنژیوگرام چیزی نخورید یا ننوشید. ممکن است از شما خواسته شود که آسپیرین، محصولات آسپیرین یا رقیق کننده های خون را به مدت چند روز قبل از تست و برای ۱ روز بعد از تست مصرف نکنید. اگر شما از این داروها استفاده می کنید، با پزشک خود صحبت کنید.

آنژیوگرافی می تواند به صورت سرپایی یا بستری انجام شود. اگر شما بیماری سرپایی هستید، در اتاق ریکاوری به مدت چند ساعت می مانید قبل از اینکه به خانه بروید. ممکن است بخواهید مطلبی برای خواندن بیاورید تا زمان زودتر بگذرد. از کسی بخواهید که شما را به خانه برساند به خاطر اینکه ممکن است قبل از تست مسکن دریافت کنید. اگر شب را در بیمارستان می مانید، احتمال دارد که فردا به خانه بروید.

این تست ممکن است چندین ساعت طول بکشد، بنابراین شما درست قبل از شروع می بایست مثانه خود را تخلیه کنید. همینطور قبل از آنژیوگرافی شما ممکن است تست های خونی دیگری مثل مطالعات لخته شده خون، اوره نیتروژنه خون (BUN) و کراتینین داشته باشید. از شما خواسته می شود تا یک فرم رضایت نامه را امضا کنید که نشان می دهد شما خطرات تست را درک می کنید و با انجام آن موافق هستید.

چطور این روش تصویر برداری انجام می شود

آنژیوگرافی توسط پزشکان با تخصص های گوناگونی انجام می شود، مثل رادیولوژیست ها, کاردیولوژیست ها یا جراحان. پزشک شما ممکن است از تکنسین رادیوگرافی یا پرستار هم کمک بگیرد.

شما باید هر زیورآلاتی را در بیاورید. ممکن است لازم باشد تمام یا بیشتر لباس های خود را در بیاورید. به شما یک روپوش داده می شود تا در زمان انجام تست بپوشید.

طی تست

احتمالا راه وریدی در دست شما قرار داده می شود تا پزشک بتواند در صورت نیاز به شما مایعات یا دارو بدهد. یک دستگاه به نام اکسیمتر ضربانی ( پالس اکسیمتر)، که سطوح اکسیژن را در خون اندازه گیری می کند، ممکن است به انگشت یا گوش شما متصل شود. دیسک های کوچک (الکترودها) روی دست ها، سینه یا پاها قرار داده می شود تا ریتم و ضربان قلب شما را ثبت کند. شما بر روی میز اشعه ایکس دراز خواهید کشید. یک لحاف یا پتو بخواهید تا وضعیت خود را راحت کنید. یک نوار یا کیسه شن ممکن است استفاده شود تا بدن شما ثابت شود. یک پوشش سربی ممکن است زیر نواحی تناسلی و لگن شما قرار داده شود تا مانع از مواجهه اشعه ایکس شود.

یک استوانه گرد یا جعبه مستطیل که تصاویر را طی فلوروسکوپی می گیرد بالای شما حرکت داده خواهد شد. فلوروسکوپ طی تست زیر شما حرکت خواهد کرد. جایی که کاتتر وارد خواهد شد (در کشاله ران یا بالای آرنج) موهایش  با تیغ برداشته و تمیز می شود. پزشک شما ناحیه را با بی حسی موضعی بی حس خواهد کرد. سپس یک سوزن را در رگ خونی شما قرار خواهد داد. یک سیم هدایت کننده سوزن در رگ خونی قرار داده خواهد شد و سوزن برداشته می شود. سپس کاتتر روی سیم هدایت قرار داده می شود و در رگ خونی حرکت داده می شود. کاتتر از طریق عروق خونی هدایت خواهد شد تا زمانی که نوک آن در ناحیه ای که قرار است مطالعه شود، قرار گیرد. پزشک شما از فلوروسکوپ برای مشاهده حرکت کاتتر در عروق خونی استفاده خواهد کرد.

زمانی که کاتتر در جای خود قرار دارد، رنگ از میان آن تزریق خواهد شد. ممکن است از شما خواسته شود که نفس بکشید و آن را برای چند ثانیه نگه دارید. تصاویر اشعه ایکس متعدد یکی بعد از دیگری گرفته خواهد شد. این تصاویر بلافاصله آماده می شوند تا پزشک آن ها را بررسی کند. شما باید کاملا بی حرکت دراز بکشید تا تصاویر شفاف باشند. تصاویر بیشتر ممکن است گرفته شود.

آنژیوگرافی ۱ تا ۳ ساعت طول خواهد کشید.

بعد از انجام تست

کاتتر بعد از آنژیوگرافی بیرون کشیده خواهد شد و فشار روی منطقه سوزن برای ۱۰ تا ۱۵ دقیقه اعمال می شود تا خونریزی متوقف شود. یک کیسه شن کوچک یا بست ممکن است روی منطقه قرار داده شود تا فشار نگه داشته شود. باند روی منطقه قرار داده می شود. در صورت نیاز به شما داروی مسکن داده خواهد شد.

اگر کاتتر در رگ بازوی شما قرار داده شود، نباید خونی از آن دست شما گرفته شود یا فشار خون در آن دست برای چند روز اندازه گیری شود. شما در تخت بعد از تست به مدت چند ساعت استراحت خواهید کرد. اگر کاتتر در ناحیه کشاله ران قرار داده شده است، سعی کنید آن پا را به مدت ۸ ساعت صاف نگه دارید. پزشک شما دستورات خاصی بعد از تست به شما خواهد داد. شما می توانید از کیسه یخ روی منطقه سوزن استفاده کنید تا درد و تورم را کاهش دهید.
در طی انجام این تست چه احساسی دارد

شما ممکن است حس سوزن کمی از داروی بی حسی داشته باشید. بیشتر افراد زمانی که کاتتر در رگ خونی است، احساس درد ندارند.

ممکن است احساس فشار در رگ خونی زمانی که کاتتر حرکت داده می شود، داشته باشید.

زمانی که ماده ی رنگی وارد می شود، حتما احساس گرما دارید. این احساس تنها چند ثانیه باقی می ماند. برای بعضی افراد، احساس گرما قوی و برای بعضی بسیار خفیف است.

شما ممکن است سردرد، قرمز شدن صورت یا طعم فلز یا نمک در دهان خود بعد از استفاده از رنگ داشته باشید. این حس ها زیاد طول نمی کشد. بعضی افراد احساس تهوع می کنند یا ممکن است استفراغ کنند اما این حالت متداول نیست. بعد از تست، شما ممکن است احساس حساسیت و کبودی در منطقه ای که کاتتر وارد شده است داشته باشید.

شما می توانید مایعات اضافی بنوشید تا رنگ از بدن شما خارج شود مگر اینکه پزشک گفته باشد که این کار را نکنید.

خطرات

احتمال هر مشکل بزرگی ناشی از آنژیوگرام بسیار نادر است اما بعضی مشکلات می تواند اتفاق بیفتد. در بیشتر موارد، مشکلات در ۲ ساعت بعد از تست زمانی که شما در اتاق ریکاوری هستید اتفاق می افتد. اگر مشکلات طی آنژیوگرافی اتفاق بیفتد، تست ممکن است کامل نباشد. شما ممکن است نیاز به درمان اورژانسی داشته باشید که ممکن است شامل جراحی باشد.

احتمال واکنش آلزژیک به رنگ یددار وجود دارد. واکنش می تواند خفیف (خارش، جوش) یا شدید (دشواری تنفس یا شوک ناگهانی ) باشد. بیشتر واکنش ها می تواند با داروها درمان شود. مطمئن شوید که اگر تب یونجه، آسم یا آلرژی به ید یا آلرژی های غذایی دارید به پزشک خود اطلاع دهید.

احتمال کمی وجود دارد که کاتتر به عروق خونی آسیب یزند یا تکه خون لخته شده یا چربی از دیواره عروق خونی جدا شود. لخته یا چربی می تواند جریان خون مغز، دست و پا یا روده را مختل کند.

خونریزی از منطقه سوزن ممکن است اتفاق بیفتد. همینطور, لخته خون می تواند در جایی که کاتتر وارد می شود ایجاد شود. این ممکن است انسداد جریان خون در دست یا پا را ایجاد کند.

رنگ ید استفاده شده در این تست می تواند باعث از دست دادن خون یا آسیب مستقیم به کلیه ها شود. این یک نگرانی خاص برای افرادی است که مشکلات کلیوی، دیابت یا کم آبی دارند.

همیشه احتمال آسیب اندک به سلول ها یا بافت ها در اثر مواجهه با هر تشعشع حتی سطح کم استفاده شده برای این تست وجود دارد.

نتایج آنژیوگرافی سر و گردن

آنژیوگرافی سر و گردن یک تست اشعه ایکس است که از رنگ خاص و دوربین خاص (فلوروسکوپی) برای گرفتن تصاویری از جریان خون در عروق خونی سرو گردن استفاده می کند. پزشک شما ممکن است بعضی از نتایج را بلافاصله بعد از تست اعلام کند. نتایج کامل معمولا همان روز آماده می شوند.

طبیعی

• عروق خونی از نظر اندازه، شکل، مکان و تعداد طبیعی هستند.
• رنگ به صورت هموار در عروق خونی جریان پیدا می کند.
• هیچ باریک شدن، انسداد، کنده شدن لخته یا مشکلات دیگر عروق خونی دیده نمی شود.

غیر طبیعی

• لکه باریک در شریان ممکن است به این معنی باشد که رسوب چربی، رسوب کلسیم یا لخته جریان خون میان رگ خونی را کاهش می دهد.
• عروق خونی که در جای طبیعی خود نیستند ممکن است به این معنی باشد که یک تومور در برابر آن ها فشار وارد می کند.
• برآمدگی در رگ خونی ممکن است اشاره به ضعف در دیواره رگ خونی (آنوریسم) داشته باشد.
• الگوی غیر طبیعی عروق خونی ممکن است به این معنی باشد که تومور وجود دارد.
• رنگی که از رگ خونی نشت می کند ممکن است به این معنی باشد که سوراخی در رگ خونی وجود دارد.
• انشعاب غیر معمول عروق خونی از زمان تولد وجود دارد (مادرزادی).

چه عواملی بر روی نتایج این تست اثر می گذارد

دلایلی که شما ممکن است نتوانید این تست را انجام بدهید، عبارتند از:

• باردار بودن. آنژیوگرام معمولا طی بارداری به خاطر اینکه تشعشع می تواند به جنین در حال رشد آسیب برساند، انجام نمی شود.
• انسداد یا انحنای عروق خونی ایجاد شده توسط آتروسکلروز، فشار خون بالا یا افزایش سن. این حالت ممکن است هدایت کاتتر میان عروق خونی را دشوار سازد یا تزریق رنگ را سخت کند.
• عدم توانایی در بی حرکت دراز کشیدن در زمان انجام تست

درباره چه چیزی باید فکر کرد

• آنژیوگرافی رزونانس مغناطیسی (MRA) یا آنژیوگرافی توموگرافی کامپیوتری ممکن است به جای آنژیوگرام انجام شود. هر کدام از این تست ها کمتر از آنژیوگرافی استاندارد تهاجمی هستند. بعضی تست های MRA و تمام تست های CTA نیاز به تزریق رنگ دارد. CCTA شامل مواجهه با تشعشع است. بعضی جراح ها ممکن است نتایج آنژیوگرافی استاندارد را قبل از انجام جراحی برای ترمیم رگ خونی غیر طبیعی یا آسیب دیده بخواهند.
• در مورد افرادی که مشکلات کلیوی، دیابت یا کم آبی دارند، کارهایی برای پیشگیری از آسیب کلیه انجام می شود. رنگ کمتر ممکن است استفاده شود یا مایعات بیشتر ممکن است قبل، حین یا بعد از تست داده شود. اگر شما تاریخچه مشکلات کلیوی دارید، تست های خونی دیگر ممکن است قبل از آنژیوگرافی انجام شود تا اطمینان حاصل شود که کلیه های شما به خوبی کار می کنند.
• کراتین و کلیرانس ( پاکسازی) کراتینین
• اوره ی نیتروژنه ی خون
• در موارد نادر، جراحی ممکن است برای ترمیم سوراخ در رگ خونی در جایی که کاتتر قرار گرفته است، لازم باشد. همینطور ماده ای وجود دارد که می تواند برای کمک به بستن سوراخ در رگ و بازداشتن خونریزی استفاده شود. ماده استفاده شده برای بستن سوراخ در رگ به صورت نرمال توسط بدن طی چند ماه جذب می شود.

ترجمه شده از: www.webmd.com