عفونت سیتومگالوویروس (CMV) ناشی از ضعف سیستم ایمنی میزبان

عفونت سیتومگالوویروس (CMV) ناشی از ضعف سیستم ایمنی میزبان چه نوع اختلالی است؟

سیتومگالوویروس (CMV) از خانواده هرپس ویروس ها است و معمولا در افراد زیادی یافت می شود.

این ویروس از راه های زیر انتقال می یابد:

• ارتباط جنسی
• از طریق خون آلوده
• ادرار و ترشحات بینی و دهان
• حتی برخی اوقات شیر مادر
• CMV پس از نخستین عفونت مادام العمر در بدن باقی می ماند.

این ویروس در بدن اکثر افراد به صورت پنهان به وجود می آید اما در یک میزبان سالم غیر فعال باقی می ماند. افرادی که عفونت را با خود به همراه دارند اما هیچ گونه علائم و نشانه هایی را نشان نمی دهند، حامل ویروس CMV نامیده می شوند.

هنگامی که یک فرد حامل CMV به دلایل مختلف دچار ضعف سیستم ایمنی می شود با بروز علائم و نشانه های یک عفونت CMV  این ویروس در بدن فعال می شود.

چنین عفونتی می تواند مری، معده، روده، ریه، چشم، و غیره را تحت تاثیر قرار بدهد. این عفونت ها فرصت طلبانه بیشتر افرادی را تحت تاثر قرار می دهد که سیستم ایمنی آن ها در معرض خطر است. مانند افراد مبتلا به ایدز، و یا کسانی که تحت عمل جراحی پیوند عضو بودند و یا مبتلایان به هر نوع بیماری طولانی مدت. از این رو عفونت CMV ناشی از ضعف سیستم ایمنی میزبان نامیده می شود.

تشخیص زود هنگام عفونت سیتومگالوویروس در بدن میزبانی که دارای سیستم ایمنی ضعیف است به همراه به کار گیری درمان مناسب ( و مکمل های غذایی) به منظور پیشگیری از بروز عوارض شدید که می تواند تاثیر نامطلوبی بر پیش آگهی بگذارد ضروری است.

چه افرادی به آن مبتلا می شوند؟

عفونت CMV ناشی از ضعف سیستم ایمنی میزبان نشان می دهد که سیتومگالوویروس افرادی را که بدن آن ها به علت بروز عفونت های نقص سیستم ایمنی و یا سایر بیماری های تضعیف کننده، یا کسانی که اخیرا پیوند عضو کرده اند و غیره را تحت تاثیر قرار می دهد.

جنسیت، نژاد، و یا ترجیح قومی در ابتلا به این نوع عفونت تاثیری ندارد.

عفونت CMV ناشی از ضعف سیستم ایمنی میزبان می توان افراد در سر تا سر دنیا را تحت تاثیر قرار بدهد.

عوامل خطر ساز

تمام افرادی که دارای ضعف سیستم ایمنی هستند یا پیوند عضو و یا مغز استخوان انجام داده اند و آن هایی که در معرض ویروسی هستند که بر اثر تماس فیزیکی نزدیک انتقال می یابد، بیشتر از دیگران در معرض خطر ابتلا به عفونت CMV قرار دارند.

عوامل خطرآفرین ابتلا به عفونت CMV ناشی از ضعف سیستم ایمنی میزبان عبارتند از:

• بیمارانی که تحت عمل پیوند عضو یا پیوند مغز استخوان قرار گرفتند (از آن جا که با داروهای ضعیف کننده سیستم ایمنی تحت مداوا هستند)
• بیماران تحت درمان مبتلا به عفونت های حاد ویروسی نظیر  ایدز. بروز بیماری در این افراد موجب کاهش لنفوسیت های خون (و کاهش قدرت ایمنی) می شود.
• افرادی که طولانی مدت انتقال خون، دیالیز کلیه داشته اند.
• افراد مبتلا به سرطان که برای بهبود آن تحت شیمی درمانی قرار گرفته اند.
• افرادی که به دلایل مختلف تحت درمان استروئید (به مقدار کم و یا زیاد) قرار گرفته اند.

مهم این است که توجه داشته باشید داشتن یک عامل خطر آفرین به این معنی نیست که فرد به بیماری مبتلا خواهد شد. یک عامل خطر آفرین احتمال ابتلا به بیماری را در مقایسه با فردی که دارای عواملی نیست افزایش می دهد. برخی از عوامل خطر آفرین از دیگر عوامل مهم تر هستند.

همچنین نداشتن یک عامل خطر آفرین به این معنی نیست که فرد دچار بیماری نخواهد شد.

سیتومگالوویروس/  CMVدر بسیاری از افراد (۶۰-۸۰%) به صورت پنهان به وجود می آید، اما تا زمانی که سیستم ایمنی یک فرد سالم قوی و ترمیم پذیر بشود، غیر فعال باقی می ماند.

عفونت سیتومگالوویروس یک بیماری مسری است که از طریق تماس فیزیکی از جمله موارد زیر انتقال می یابد:

• بزاق
• مایعات بینی
• مایعات واژن
• مایع منی
• جفت
• خون
• پیوند عضو

این بیماری افرادی را که دارای سیستم ایمنی ضعیفی هستند و یا افراد ضعیفی که تحت درمان با داروهای ضعیف کننده ی سیستم ایمنی به منظور پیشگیری از بروز هر گونه بیماری قرار دارند را تحت تاثیر قرار می دهد.

ویروس در بدن افرادی که دارای یک سیستم ایمنی حساس و یا ضعیف هستند دوباره فعال می شود و می تواند بسیاری از نقاط بدن مانند روده بزرگ و کوچک (دستگاه گوارش)، و سایر اعضای بدن را تحت تاثیر قرار بدهد. از این رو عفونت CMV ناشی از ضعف سیستم ایمنی میزبان نامیده می شود.

علائم و نشانه ها

اکثر افراد در ابتدای زندگی خود در معرض سیتومگالوویروس قرار می گیرند. با این وجود کودکان و بزرگسالان سالم مبتلا به ویروس به ندرت هر گونه علائم و نشانه های ابتلا به عفونت سیتومگالوویروس را نشان می دهند. هنگامی که سیستم ایمنی بدن به دلایل مختلف ضعیف می شود ویروس CMV دوباره فعال شده و فرد را با درجات و شدت متفاوت تحت تاثیر قرار می دهد.

افرادی که دارای ایمنی ضعیفی هستند ممکن است چنین علائمی داشته باشند:

• علائم و نشانه های عفونت دیگری به نام مونونوکلئوز عفونی (که توسط ویروس دیگری از همین خانواده به نام اپشتین بار به وجود می آید)
• از دست دادن اشتها
• کاهش وزن
• ضعف عمومی
• درد عضلانی و خستگی
• سردرد
• تب
• گلودرد
• بزرگ شدن غدد لنفاوی (در ناحیه گردن)
• تغییرات رفتاری
• تشنج
• تنگی نفس
• افزایش ضربان قلب
• اسهال
• ذات الریه

برخی از اعضای بدن تحت تاثیر قرار می گیرند که موجب بروز علائم و نشانه های زیر می شود:

• چشم: که منجر به کوری، حساسیت به نور می شود.
• دستگاه گوارش: که موجب خون ریزی زخم ها، التهاب مری، کولیت، و غیره می شود.
• کبد: التهاب کبد و هپاتیت
• مغز: که منجر به التهاب و بروز مننژیت می شود.

تشخیص

پزشک به همراه بررسی علائم و نشانه ها یک معاینه جسمانی نیز انجام می دهد. به دلیل احتمال وجود عوارض و بیماری های مختلف یک تشخیص متفاوت در نظر گرفته می شود. ممکن است که برای یک فرد ضعیف آزمایش های تشخیص متفاوتی انجام بشود.

آزمایش های تشخیصی که برای تشخیص وجود عفونت CMV ناشی از ضعف سیستم ایمنی میزبان انجام می شود عبارتند از:

• آزمایش DNA / PCR / CMV (یک آزمایش خون ویژه است)
• آزمایش پادتن CMV  به منظور اطلاع از چگونگی واکنش بدن به ویروس CMV
• آزمایش های عملکرد کبد
• آزمایش نقطه ای مونونوکلئوز به منظور تشخیص احتمال وجود مونونوکلئوز عفونی
• گروهی از آزمایش های شیمیایی که آزمایش های جامع متابولیک نام دارند.
• کشت نمونه های مدفوع
• آزمایش مایعات بدن و  بافت بیوپسی به منظور تثبیت وجود سیتومگالوویروس

ممکن است که بسیاری از بیماری های بالینی علائم و نشانه های مشابهی داشته باشند. این امکان وجود دارد که پزشک شما به منظور از بین بردن احتمال ابتلا به سایر بیماری های بالینی برای رسیدن به تشخیص قطعی آزمایش های بیشتری انجام دهد.

عوارض احتمالی

عوارض عفونت CMV ناشی از ضعف سیستم ایمنی میزبان می تواند شدید باشد. عفونت بر قسمت های خاصی از بدن اثر می گذارد که عبارتند از:

• عفونت سیستم عصبی، بروز مشکلات عصبی، التهاب مغز
• تعدادکم سلول های خونی
• عفونت ریه که موجب بروز ذات الریه می شود.
• بروز اختلال در عملکرد کبد، کلیه
• مدفوع خون، اسهال، درد شدید شکم به علت تاثیر منفی ویروس بر روده ها
• CMV مونونوکلئوز: نوعی بیماری که علائم و نشانه هایی نظیر مونونوکلئوز عفونی دارد که عبارتند از خستگی، تهوع، التهاب لوزه ها، گلو درد
• مشکلات چشم مانند سوزن سوزن شدن، حساسیت به نور، التهاب، و از دست دادن بینایی

درمان عفونت سیتومگالوویروس (CMV)

تشخیص سریع، زود هنگام و درمان مناسب راه حل پیشگیری از بروز عفونت تشدید    یافته ی CMV در میزبانی است که دارای سیستم ایمنی ضعیفی می باشد. استفاده از داروهای مناسب به همراه مکمل غذایی برای کمک به بهبودی افرادی که دارای سیستم ایمنی ضعیفی هستند مورد نیاز است:

مصرف داروهای ضد ویروس به صورت داخل وریدی و یا به صورت خوراکی در درمان بیمارانی که به علت ابتلا به بیماری هایی به غیر از HIVو ایدز دارای سیستم ایمنی ضعیفی هستند موثر است.

مصرف داروهای ضد ویروسی که به طور معمول برای عفونت های ایدز تجویز می شود برای افرادی که دچار نقص ایمنی هستند موجب بهبود عارضه آن ها می شود.

عفونت های ثانویه ای مانند ذات الریه نیاز به درمان دارند.

افرادی که دچار ضعف سیستم ایمنی هستند باید به منظور احتمال بروز علائم یا عوارض عفونت CMV مرتبا تحت نظر قرار بگیرند.

پیشگیری از عفونت سیتومگالوویروس (CMV)

عفونت سیتومگالوویروس (CMV) در صورت بروز اختلال در سیستم ایمنی، بیماران را تحت تاثیر قرار می دهد. می توان با پیشگیری از بروز عفونت های همراه با نقص ایمنی، درمان مناسب و مراقبت های پس از پیوند عضو، و یا زمانی که سیستم ایمنی بدن با ابتلا به بیمای های دیگر ضعیف می شود از ابتلا به عفونت CMV جلوگیری کرد. داروهای ضد ویروس برای مقابله با عفونت CMV که در سیستم ایمنی ضعیف به وجود می آید، موثر هستند.

برخی دیگر از اقدامات پیشگیرانه به منظور جلوگیری از بروز عفونت CMV ناشی از ضعف سیستم ایمنی میزبان عبارتند از:

• شستن دست ها در فواصل منظم
• استفاده نکردن از اقلامی که به طور معمول به اشتراک گذاشته می شود نظیر مواد غذایی و نوشیدنی
• استفاده از روش های مناسب هنگام تماس با بافت ها، اقلام آلوده
• معاینه افراد اهدا کننده عضو به منظور تعیین وجود CMV
• آموزش بیماران دچار نقص ایمنی و آگاه کردن آن ها از عفونت ها/ بیماری های احتمالی که می تواند آن ها را تحت تاثیر قرار بدهد برای این که برای مقابله بهتر آماده شده و به موقع درمان خود را دنبال کنند.
• معاینه منظم به صورت متناوب به همراه آزمایش خون، اسکن و معاینات جسمانی برای افرادی که دارای علائمی مانند علائم هپاتیت و یا نشانه هایی نظیر نشانه های مونونوکلئوز عفونی هستند الزامی است.

پیش آگهی

عفونت CMV ناشی از ضعف سیستم ایمنی میزبان می تواند برای افرادی که دچار ضعف هستند خطرناک باشد. در صورت مطلوب نبودن وضعیت سلامت بیمار یا وجود عوارض بیشتر پیش آگهی مطلوب نیست.

مرگ و میر افراد دچار نقص ایمنی ناشی از عوارض یک سیستم ایمنی آسیب دیده است. افرادی که تازه تحت عمل پیوند مغز استخوان قرار گرفته اند بیشتر مستعد عفونی شدن هستند.

در صورت انجام اقدام به موقع پزشکی می توان عفونت سیتومگالوویروس را به خوبی مداوا کرد. پیش آگهی به بیماری های نهفته بیمار و واکنش به درمان بستگی دارد.