پیروی کردن از دستورات در کودکان

پیروی کردن از دستورات چیست ؟

پیروی کردن از دستورات بخشی از زندگی روزمره است و به توانایی کودک برای انجام درخواستهای دیگران اطلاق می شود . برای پیروی کردن از دستورات کودک به جزئیات کلام برای تقسیم بندی اطلاعات به مراحل مناسب و توضیح اگر درصورت فراموش کردن نیاز دارد .

در خانه ، پدر و مادر از بچه ها می خواهند کارهایی را انجام دهند ( مثل گذاشتن فنجان روی میز ) و در مدرسه معلمان از دانش آموزان میخواهند از دستورات کلاس پیروی کنند ( مثلا سراغ کیفتان بروید و نهارتان را بردارید ) و هم چنین برای وظایف آموزشی ( مثلا از کلمات نوشته شده روی تخته، رونویسی کنید و آنها را در جملات بگذارید) .

کودکان اغلب در بازی به هم دستور می دهند. ( مثلا: میتوانی عروسک را روی تخت بگذاری ؟ یا بیا قطار را به ایستگاه ببریم تا همه سوار شوند )

چرا توانایی، پیروی کردن از دستورات مهم است ؟

توانایی کودک در اطاعت کردن دستورات مهم است زیرا میتوانند در محیطهای مختلف کارها را به شکل موثری ( مثل خانه ، مهد کودک ، مدرسه ، پارک و خانه دوست ) انجام دهد . اگر کودک مشکلی برای پیروی کردن از دستورات داشته باشد بر توانایی او برای دستیابی یا نتیجه دلخواه و انجام تکالیف به شکل موثر اثر می گذارد .

بلوکهای سازنده لازم برای پیشرفت مهارت پیروی کردن از دستورات چیست ؟

• شنیدن
• زبان درکی ( ادراکی ): درک زبان ، مخصوصا مفاهیم و لغت
• توجه و تمرکز: تلاش مداوم ، انجام کارها بدون حواس پرتی و تلاش کردن برای اتمام کار
• حافظه فعال: توانایی حفظ موقتی و استفاده از اطلاعات ارائه شده در درک زبان ، استدلال آوری و یادگیری اطلاعات جدید و به روز کردن تغییرات .
• ۲-۱ سالگی: از دستورات ۱ مرحله ایی را می تواند اطاعت کند ( برای مثال دادن فنجان به مامان )
• ۳-۲ سالگی: از فرمانهای ۲ مرحله ایی می تواند اطاعت کند ( مثلا به اتاقت برو و ژاکتت را بیاور )
• ۴-۳ سالگی: از دستورات ۳ قسمتی پیروی می کند ( مثل اشاره کردن به گربه ، سگ و میمون )

چطور میتوانید بگویید کودکم در پیروی کردن از دستورات مشکل دارد ؟

اگر کودک مشکلاتی در پیروی کردن از دستورات داشته باشد ممکن است :

• باید دستورات به شکل کوتاه و ساده ارائه شوند.
• در پیروی کردن از دستورات و فرمانهای طولانی تر مشکل دارد و لازم است دستورات تکرار شوند.
• در اطاعت کردن درست از دستورات ، ناموفق است و اغلب اطلاعات را به اشتباه تفسیر می کند.
• حواس پرت و ناراضی به نظر میرسد.
• وقتی به آنها دستوری میدهید ، بدون ملاحظه رفتار می کنند.
• با صحبت راجع به چیز دیگری از انجام کار خودداری می کنند تا حواس فرد مقابل پرت شود.
• وقتی باید کاری انجام دهند به کار دوستانشان نگاه می کنند.

چه مشکلات دیگری میتواند اتفاق بیافتد وقتی کودک مشکلاتی برای پیروی کردن از دستورات دارد ؟

وقتی کودک مشکلاتی در پیروی کردن از دستورات دارد ، ممکن است مشکلاتی به ترتیب زیر داشته باشد :

• رفتاری: کارهای فرد در ارتباط با محیط ( برای مثال از گوش دادن به دستور یا شرکت در کارهایی به انتخاب خود آ امتناع می کنند )
• انجام کار آموزشی ( برای مثال ممکن است کودک در درک دستورات شفاهی و کتبی برای فعالیتهای کلاسی مشکل داشته باشد و بنابراین نمیتواند کار را به اتمام برساند و در کسب معیار لازم ناموفق است )
• برنامه ریزی و ترتیب دهی: انجام وظایف چند مرحله ایی برای کسب نتیجه بدیهی

برای بهتر شدن فرایند پیروی کردن از دستورات چه کاری میتوان انجام داد ؟

• ارتباط چشمی: قبل از دستور دادن به کودک ، از لحاظ دیداری به کودک توجه شود.
• دستورات واحد: هر بار یک دستور به کودکتان بدهید.
• دستورات ساده: از زبان ساده و مستقیم استفاده کنید.
• دستورات کلامی به بخشهای کوچکتر تقسیم شود: به جای اینکه بگویید ” برو و جعبه نهار و کلاهت را بیاور و بیرون برو ” بگویید ” جعبه ی نهارت را بیاور ” . وقتی کودک از این دستور پیروی کرد بگویید حالا کلاهت را بیاور و بعد میتوانی بیرون بروی “.
• تکرار کردن: دستورات را چند بار برای کودک تکرار کنید تا مطمئن شوید کاری که باید انجام دهند را متوجه شده اند ( برای مثال برو و کیفت را بیاور و روی صندلی بنشین . من از شما خواستم چه کاری انجام دهید ؟ ).
• اول / آخر : استفاده از این مفهوم به کودک کمک میکند تا ترتیب انجام کار را متوجه شود ( برای مثال اول ژاکتت را بپوش و بعد کفشهایت را بپوش )
• توضیح: کودک را تشویق کنید اگر قسمتهایی از دستور را فراموش کرد و یا در درک کاری که باید انجام دهد ، مشکل دارد ، توضیحی از شما بخواهد . ( مثلا لطفا یکبار دیگر بگویید )
• ابزار کمک آموزشی بصری ( مثل تصاویر ، ژست ها ، زبان بدن و تظاهرات چهره ) میتواند به کودک برای به خاطر آوری دستورات کمک کند . اغلب برای کودک در پیروی کردن از دستورات بسیار کمک کنند.
• از آنجاییکه اگر کودک در درک بعضی موارد مشکل داشته باشد میتواند برگردد و مجدد آنرا ببیند هم چنین ترتیب کارهایی که باید انجام شود به طور برجسته نشان داده میشود .

برای بهتر شدن روند پیروی کردن از دستورات چه فعالیتهایی می توان انجام داد ؟

• بازی سیمون می گوید: به تدریج میزان فرمانهایی که در بازی داده میشود ،بیشتر میشود . سیمون میگوید ” دستت را روی سرت بگذار و بعد سیمون می گوید اول دستت را روی سرت بگذار و بعد بینی ات را لمس کن
• بازی آدم ماشینی: چشم شنونده را ببندید در نتیجه کودک باید به دقت به دستورات گوش کند تا چیزها را پیدا کند . ( برای مثال سه گام به جلو و یک گام به راست ) اینکار در جهت معکوس هم میتواند انجام شود که کودک باید به دیگران دستور دهد.
• بازی های طراحی: تصویری که کودک نمی تواند ببیند را برایش توصیف کنید آنها باید با توجه به دستورات کلامی شما تصویر آنرا بکشند . در پایان دو تصویر را با هم مقایسه کنید از صفحات پس زمینه طراحی شده قبلی ( مثل پرده های داخل پارک ، خیابان و قفسه ها و اتاقهایی در خانه ) استفاده کنید . دستوراتی در مورد اینکه چه تصاویری را باید بکشد و یا به چه تصاویری بچسباند را به ترتیب برایش مشخص کنید ( مثلا بشقاب را در قفسه دوم بگذار ) .

چرا باید به دنبال درمان باشم اگر متوجه شدم کودکم مشکلاتی در رابطه با پیروی کردن از دستورات دارد ؟

مداخلات درمانی مهم برای کمک به کودک به ترتیب زیر است :

در پیروی کردن و انجام دستورات آموزشی از طرف مدرسه به کودک کمک شود ( مثل دستورات کلاسی و الزامات کار آموزشی )

در پیروی کردن از دستورات در موقعیتهای اجتماعی به کودک کمک شود ( مثل بازی با دوستان ، مشارکت فعالانه با دیگران در فعالیتهای خارج از مدرسه مثل ورزشهای گروهی )

به کودک کمک شود تا وظایف معمول و یا ناآشنا را در خانه یا مدرسه درک کند و به خوبی انجام دهد .

اگر درمان نشده رها شود چه مشکلات دیگری در رابطه با پیروی کردن از دستورات ایجاد می شود ؟

وقتی کودکان مشکلاتی برای پیروی کردن از دستورات دارند ممکن است :

• در درک دستورات در طول تعاملات اجتماعی با همسالان و افراد غریبه مشکل داشته باشند.
• در درک دستورات ارائه شده برای انجام تکالیف در سطوح بالاتر تحصیلی مشکل دارند.
• در پیروی کردن از دستورات در محل کار مشکل دارند که بر کارایی موثر اثر می گذارد.

چه نوع درمانی برای مشکلات پیروی کردن از دستورات پیشنهاد میشود ؟

• اگر کودک مشکلاتی در رابطه با پیروی کردن از دستورات دارد مشاوره با گفتار درمانگر توصیه میشود.
• اگر در چندین جنبه دیگر ( فراتر از پیروی کردن از دستورات ) مشکل دارد، ممکن است گفتار درمانی و کار درمانی برای بررسی جنبه های کارکردی مفید باشد .

با تشکر از: سارا سلحشوری – آسیب شناس گفتار و زبان