متخصص و جراح کولورکتال کیست؟

جراح کولورکتال (colorectal surgeon) پزشکی است که علاقه‌مند به بیماری‌های مربوط به روده بزرگ (colon) و رکتوم (rectum) است. برای اینکه متخصص کولورکتال در مدیریت بیماری‌های مربوط به این دو ارگان، مهارت کافی کسب کند، لازم است که در جراحی عمومی چیره دست باشد و آموزش‌های اضافی برای انجام اعمال جراحی تخصصی روی لوله گوارش تحتانی (lower digestive tract) را گذرانده باشد. به این متخصص گاها پروکتولوژیست (proctologist) نیز گفته می‌شود.

افرادی که از بیماری التهابی روده (inflammatory bowel disease) رنج می‌برند، لازم است که به صورت منظم نزد جراح کولورکتال بروند. در بسیار از موارد افراد دارای بیماری‌های خاص، به توصیه متخصص گوارش (gastroenterologist) به این جراح ارجاع داده می‌شوند. برخی از شرایطی بصورت زیر است:

• بیماری کرون (Crohn’s disease)
• بیماری کولیت اولسراتیو (ulcerative colitis)

در برخی موارد این بیماری‌ها نیاز به عمل جراحی دارند، تا تحت کنترل و مدیریت در بیایند. پس از انجام عمل جراحی روی اندام های دستگاه گوارش تحتانی خصوصا کولون و رکتوم، بسیاری از بیماران برای مدتی به صورت منظم تحت ویزیت و زیر نظر جراحان کولورکتال خواهند بود. خصوصا اگر جراحی‌های استومی (سوراخ کردن لوله گوارشی جهت تغذیه رسانی یا دفع مواد زائد) یا جی-پانچ  روی بیمار صورت گرفته باشد.

با جراح کولورکتال ملاقات کنیم یا با متخصص گوارش؟

هرچند که این دو تخصص با هم متفاوت هستند، اما در بسیاری از پروسیجرها و روش‌های درمانی با هم اشتراکاتی دارند. یک متخصص گوارش به صورت اختصاصی تمام بیماری‌های دستگاه گوارش را می شناسد. اما یک جراح کولورکتال علاوه بر شناخت عمومی از دستگاه گوارش، به صورت اختصاصی روی قسمت تحتانی لوله گوارش تمرکز دارد. علاوه بر مداخلات کلینیکی، این متخصص می‌تواند عمل جراحی نیز بر روی بیماران خود انجام دهد. کاری که یک متخصص گوارش اجازه و دانش آن را ندارد.

بیمارانی که از التهابات روده رنج می‌برند گاهی اوقات در انتخاب متخصص دچار سردرگمی می‌شوند. و درست نمی‌دانند که باید با یک متخصص کولورکتال ویزیت کنند یا با یک متخصص گوارش؟

اگر شدت بیماری‌های شما زیاد باشد و با جراحی التیام پیدا کند یا درمان شود، بهترین گزینه همان جراح کلولرکتال  است. اگر برای مدت طولانی موضع بیماری التیام پیدا نکرد و درمان‌های متخصص گوارش کارساز نبود در نهایت باید نزد جراح بروید تا او ارزیابی‌های نهایی را انجام دهد.

اگر در ارتباط با مصرف دارو، یا مشکل جدیدی که مرتبط با IBD است (مثل درد مفاصل، مشکلات پوستی یا مشکلات چشم) سوالی دارید، توصیه می‌شود با متخصص گوارش صحبت کنید.

در خصوص انجام پروسه‌های کم تهاجم مثل انجام انواع آندوسکوپی‌ها، هر دو متخصص می‌توانند این کار را انجام دهند و برای انتخاب دچار سردرگمی نخواهید شد.

شرایط و بیماری‌هایی که به دست جراح کولورکتال درمان می‌شوند

جراح متخصص کولورکتال که آموزش‌های لازم و مدارک معتبر در این حیطه را گرفته باشد قادر به درمان شرایط زیر خواهد بود:

بیماری‌های آنورکتال

• هموروئید (Hemorrhoids)
• فیشرها (Fissures)
• آبسه‌ها (Abscesses)
• فیستول‌ها (Fistulas)

بیماری التهابی روده یا آی‌بی‌دی

• کولیت اولسراتیو
• بیماری کرون

دیورتیکول‌ها (Diverticulitis)

نئوپلاسمای کولون (Colonic neoplasms)

• سرطان
• پولیپ ها
• پولیپ های فامیلیال

آندوسکوپی کولون و رکتوم

• مشاهده و انجام امور مداخله‌ای به کمک ابزار آندوسکوپی رژید و انعطاف پذیر
• انجام سیگموئیدسکوپی
• مشاهده کولون
• حذف پولیپ به کمک اندوسکوپ

فیزیولوژی ‌ها و ناحیه آنورکتال (رکتوم و کانال مقعد) جهت مدیریت:

• بی اختیاری مدفوع ناشی از از دست رفتن کنترل اسفنکترهای مقعدی
• یبوست
• افتادگی و پرولاپس مقعد

سایر مهارت‌های متخصص کولورکتال

این متخصصان در برخی موارد اقدام به انجام آزمایشات غربالگری می‌کنند. برخی از این آزمایش‌ها عبارتند از:

• سیگموئیدوسکپی (sigmoidoscopy)
• کولونوسکوپی (colonoscopy)
• سرطان کولورکتال (colorectal cancer)
• و سایر اختلالات سیستم گوارش (digestive disorders.)

برخی از متخصصان کولورکتال اطلاعات و دانش بسیار زیادی در خصوص بیماران مبتلا به IBD و پروسیجرهای جراحی مربوط به آن دارند. برخی از پروسیجرهای جراحی مربوط به IBD عبارتند از:

• رزکسیون (resections)
• استومی (ostomies)
• جی-پانچ (j-pouches)
• استرکچرپلاستی (strictureplasty)

محل کار یک جراح کولورکتال کجا است؟

این متخصصان به‌طور معمول در بیمارستان‌های تخصصی مشغول ارائه خدمات مراقبتی و درمانی هستند. از آنجایی که کار عمده آن‌ها در اتاق‌های عمل است، بیشتر زمان خود را مشغول انجام پروسیجرهای جراحی بر روی بیماران مبتلا به مشکلات روده بزرگ و رکتوم هستند. کلینیک‌های تخصصی و فوق تخصصی نیز، یکی دیگر از مکان‌هایی است که می‌توان یک متخصص کولورکتال را در آنجا پیدا کرد. البته اگر تحت نظر متخصص گوارشی قابل اعتماد هستید، و به دنبال یک متخصص خوب و باتجربه در حوزه کولورکتال می‌گیرید، بهتر است که متخصص گوارش شما را به یکی از آن‌ها ارجاع دهد.