پراکسی فقط برنامه ریزی حرکتی نیست!

یک ارزیابی کاردرمانی ممکن است به شما بگوید که فرزندتان دارای پراکسی ضعیف یا دیس پراکسیا می باشد. به بیان ساده تر شاید تراپیست به شما گفته باشد که فرزندتان در برنامه ریزی حرکتی (برنامه ریزی در اجرای حرکات) دچار مشکل است، اما برنامه ریزی حرکتی تنها گوشه ای از یک کوه است.

پراکسی یک واژه لاتین به معنی “انجام دادن، عمل کردن” است، ولی این دو واژه ساده نمی تواند تعریف درستی از مجموعه ی پیچیده ای از رخدادهایی را که باید برای تولید پراکسی توسط بدن فرد هماهنگ شوند، ارائه دهد.

پراکسی یک فرآیند عصبی است که توسط آن، “شناخت” عمل حرکت را هدایت میکند. به بیان ساده تر، این فرآیند، برنامه ریزی برای آنچه که باید انجام شود و چگونگی انجام آن را دربر میگیرد. برای اینکه بدانیم چه کاری باید انجام دهیم، ابتدا باید انجام آن را تصور کنیم (ایده سازی)، سپس برنامه ریزی کنیم که قرار است چگونه به انجام برسانیم (برنامه ریزی حرکتی یا سازماندهی حرکتی)، سپس به درستی آن را انجام دهیم (اجرا)، و در آخر بتوانیم با توجه به بازخوردهای موجود، واکنش مناسب نشان دهیم و بتوانیم حرکات بعدی خود را با آن تطبیق دهیم (بازخورد و تطابق).

هریک از این چهار حیطه، پیچیدگی خودشان را دارند. بعنوان مثال برای اینکه بتوانیم حرکات را برنامه ریزی یا سازماندهی کنیم باید:

• بتوانیم جایگاه بدن خود را در فضا به درستی احساس کنیم ( آگاهی بدنی)
• توانایی شناختی کافی برای فهم اعمال و اشیاء موجود در محیط را داشته باشیم،
• هماهنگی دوطرفه مطلوبی داشته باشیم تا به نرمی حرکات را اجرا کنیم،
• و باید مهارت حل مساله داشته باشیم تا بتوانیم حرکات بعدی خود را اصلاح یا منطبق کنیم.

بنابراین پراکسی یک فرایند پیچیده و چند مرحله ای است که ما اغلب آن را رعایت میکنیم چرا که بصورت خودکار اتفاق می افتد ( در سطح ناخودآگاه- subconcious). اما ما چگونه متوجه شویم که کودکمان در پراکسی دچار مشکل است؟ در زیر به چند نمونه اشاره میکنیم:

• مراحل رشدی به تاخیر می افتند
• امتناع از فعالیتهایی که مستلزم مهارتهای دستی باشد مثل پازل، لگو، یا مهارتهای ظریف دستی مثل نوشتن و بریدن
• دست و پاچلفتی بودن مثلا برخورد مداوم با اشیا یا زمین خوردن
• غذا خوردن با شلختگی، مثلا عدم آگاهی از وجود غذا در اطراف دهان یا غذا خوردن با انگشتها
• دشواری در دوچرخه سواری
• فقدان یا مشکل در بازیهای خیالی
• مشکل در هماهنگی دستها با هم
• مشکل در فعالیتهای تربیت بدنی
• حرکات زیاد با تمرکز کم
• کندی در انجام تکالیف منزل
• مشکل در مهارتهای خودیاری مثل استفاده از کارد و چنگال، لباس پوشیدن و بستن بند کفش
• مشکل در ارتباط گرفتن با همسالان، معمولا علاقه بیشتر به ارتباط با بزرگسالان

کتاب کاردرمانی در کودکان، گزینه های درمانی اختصاصی برای هر فرد را پیشنهاد میکند که به کودک شما کمک میکند تا بر مشکلات پراکسی غلبه کند. اگر شما فکر میکنید که کودکتان در پراکسی دچار مشکل است، میتوانید با یک متخصص کاردرمانی جهت ارزیابی تماس بگیرید.

منبع: occupationaltherapychildren.com / با تشکر از: شیوا عابدینی – کارشناس کاردرمانی