بیماری سرخرگ کاروتیدی : دلایل ، علائم ، تست ها و درمان

به بیماری سرخرگ کاروتیدی  تنگی سرخرگ کاروتیدی ، هم گفته میشود که باریک شدن سرخرگ کاروتیدی را به همراه دارد. باریک شدن سبب ساخت  مواد چربی و رسوبات کلسترولی به نام پلاک می شود. انسداد سرخرگ کاروتیدی به بسته شدن کامل سرخرگ اطلاق میشود . وقتی سرخرگ های کاروتیدی مسدود شود ریسک سکته برای شما بالا میرود که پنجمین علت مرگ در ایالات متحده است .

سرخرگ کاروتیدی چیست ؟

سرخرگ های کاروتیدی دو رگ خونی بزرگ هستند که خون اکسیژن دار را به قسمت بزرگ جلوی مغز میرساند . جایی که تفکر ، سخن گفتن ، شخصیت و کارهای حسی حرکتی در آنها قرار دارد.  می توانید ضربان سرخرگ کاروتیدی را در یک سمت گردن درست زیر زاویه خط فک احساس کنید .

این بیماری چطور اتفاق می افتد ؟

مثل سرخرگهای دیگری که خون قلب را تامین می کنند سرخرگهای کاروتیدی میتواند سبب افزایش تصلب شرایین یا سخت شدن سرخرگها در یک سمت از عروق بیشتر شود .

با گذشت زمان مواد چرب و کلسترول سرخرگ های کاروتیدی را باریک میکند . این پروسه سبب کاهش جریان خون به مغز و افزایش ریسک سکته می شود .

سکته مغزی مشابه سکته قلبی است . سکته زمانی اتفاق می افتد که جریان خون در بخشی از مغز قطع شود . اگر بیش از ۳ تا ۶ ساعت این حالت طول بکشد آسیب دائمی خواهد بود .سکته در صورتی اتفاق می افتد که :

• سرخرگ بسیار باریک شود
• پارگی سرخرگ ورودی به مغز سبب آترواسکلروز ( تصلب شرایین ) شود
• بخشی از پلاک بشکند و به سرخرگهای کوچکتر مغز برسد .
• لخته خون تشکیل میشود و عروق خونی را مسدود می کند

سکته ها در نتیجه بیماری های دیگر سرخرگ کاروتیدی هم میتواند اتفاق بیافتد . برای مثال به خونریزی ناگهانی در مغز ، خونریزی مغزی گفته میشود که در نهایت سبب سکته میشود . دلایل احتمالی دیگر به این ترتیب خواهد بود :

• خونریزی ناگهانی در فضای سیال نخاعی –  خونریزی زیر عنکبوتیه
• فیبریلاسیون دهلیزی
• اختلال حاد عضله قلب
•  فشار خون بالا
• انسداد عروق نازک درون مغز

ریسک فاکتورهای بیماری سرخرگ کاروتیدی چیست ؟

ریسک فاکتورهای این بیماری مشابه بیماری های قلبی دیگر است که به این ترتیب خواهد بود :

• سن
• مصرف سیگار
• فشار خون بالا ( مهم ترین ریسک فاکتور قابل درمان برای سکته محسوب می شود )
• کاسترول بالا یا بی نظمی لیپیدی
• مقاومت نسبت به انسولین
• دیابت
• اضافه وزن
• سبک زندگی میز نشینی

سابقه خانوادگی تصلب شرایین ، بیماری سرخرگ کرونری یا بیماری سرخرگ کاروتیدی

مردان زیر سن ۷۵ سال ریسک بالاتری نسبت به زنان در همین گروه سنی دارند .  بعد از سن ۷۵ زنان ریسک بیشتری نسبت به مردان در همین گروه سنی دارند . بیمارانی که سابقه بیماری عروق کرونری دارند ریسک بیشتری برای پیشرفت بیماری دارند . به طور نمونه ، سرخرگهای کاروتیدی چند سال دیرتر از عروق کرونری بیمار میشوند .

علائم بیماری سرخرگ کاروتیدی چیست ؟

ممکن است هیچ علامتی نداشته باشد  . پلاک به مرور زمان بدون هیچ علامتی ساخته میشود تا وقتی شما سکته را تجربه کنید .

علائم سکته به این ترتیب می باشد :

• از دست دادن ناگهانی قدرت بینایی ، تاری دید و یا بروز مشکل برای مشاهده با یک و یا هر دو چشم
• احساس ضعف ، سوزش و یا مورمور شدن یک طرف صورت یا بدن و یا یک بازو یا پا
• سخت راه رفتن ناگهانی ، از دست دادن تعادل ، عدم هماهنگی
• سرگیجه ناگهانی
• سرگیجه
• سردرد شدید و ناگهانی
• اختلال حافظه
• اختلال در بلع

حمله ایسکمی موقتی چیست ؟

زمانی اتفاق می افتد که جریان خون کم شود یا لخته ایی به طور موقتی مسیری که خون را به مغز می رساند را مسدود کند . ممکن است علائم مشابه سکته  داشته باشید اما چند دقیقه بیشتر طول نمی کشد و مشکل حل میشود .  این حمله نوعی موقعیت اورژانسی است زیرا مشخص نخواهد کرد آیا تا بروز سکته پیشرفت خواهد کرد . اگر هر یک از علائم را داشتید کمک اورژانسی بگیرید . درمان فوری میتواند زندگی شما را نجات دهد و شانس بهبودی کامل را برایتان افزایش دهد . نتایج نشان میدهد افرادی که این حمله را تجربه کرده اند ، ده برابر بیشتر ریسک سکته قلبی را نسبت به افراد دیگر دارند .

بیماری سرخرگ کاروتیدی چگونه تشخیص داده می شود ؟

اغلب تا زمان بروز حمله ایسکمی یا سکته هیچ علامتی ندارد . آنچه اهمیت دارد انجام معاینات مستمر و منظم توسط پزشک است  . اگر صدای غیر طبیعی  به صورت وزوز روی سرخرگ شنیده شد ممکن است اختلال جدی جریان خون را نشان دهد . هم چنین نشان دهنده ی بیماری سرخرگ کاروتیدی است .

شنیدن صدای وزوز روی گردن راهی ساده ، ایمن و ارزان برای بررسی باریک شدن سرخرگ کاروتیدی است اگرچه ممکن است تمام قسمتهای مسدود را نشان ندهد . بعضی کارشناسان بر این باورند صدای وزوز ممکن است بیشتر بیماری تصلب شرایین را پیش بینی کند تا اینکه سکته را پیش بینی کند . هریک از علائم بالا را داشتید پزشک را در جریان بگذارید .

ممکن است پزشک از این تست برای تشخیص بیماری عروق کرونری استفاده کند . تستهای احتمالی شامل موارد زیر میشود :

• سونوگرافی کاروتیدی ( استاندارد یا دوپلری ): این تست غربالگیری غیر تهاجمی و بدون دردی است که از امواج صوتی با فرکانس بالا برای مشاهده سرخرگهای کاروتیدی استفاده می کند . وجود پلاک و لخته های خون را نشان میدهد و اینکه آیا قسمتهایی باریک یا مسدود شده اند . سونوگرافی داپلری  حرکت خون داخل عروق را نشان میدهد . در تصویربرداری سونوگرافی از اشعه ایکس استفاده نمی شود .
• ام آر ای: در این تکنیک تصویربرداری از مغناطیس با توان بالا برای کسب اطلاعات مربوط به مغز و سرخرگها استفاده میشود . سپس از یک کامپیوتر برای خلق تصاویر با کیفیت بالا استفاده میشود . اغلب سکته های بسیار کوچک مغز را هم نشان خواهد داد .
• سی تی آ: دقیق تر از اشعه ایکس است در حالیکه از اشعه ایکس و تکنولوژی کامپیوتر برای عکسبرداری از مقطع عرضی سرخرگ کاروتیدی استفاده میشود . میتواند عکس های مغزی بسیار خوبی بگیرد  . با این تست قسمتهای آسیب دیده مغز مشخص خواهد شد . از پرتودهی در سطح پایین در این تست استفاده میشود .
• آنژیوگرام کاروتیدی: این روش به عنوان تصویر برداری با استاندارد طلایی برای سرخرگهای کاروتیدی محسوب میشود . عمل تهاجمی است و به پزشک امکان مشاهده ی جریان خون درون سرخرگ در زمان واقعی را میدهد . آنژیوگرافی مغزی به پزشک این امکان را میدهد تا قسمتهای باریک یا مسدود را روی صفحه اشعه ایکس نشان دهد در حالیکه ماده ی کنتراستی درون رگ تزریق میشود . بهترین اطلاعات را ارائه میدهد در حالیکه ریسک کمی برای دردها و شکایتهای بعدی دارد .

درمان بیماری سرخرگ کاروتیدی چیست ؟

برای موثر بودن درمان بیماری سرخرگ کاروتیدی ، پزشکان مراحل زیر را توصیه می کنند :

• دنبال کردن عادات مناسب سبک زندگی
• مصرف داروهای تجویزی
• بررسی عملی برای بهبود جریان خون اگر پزشک معتقد باشد میتواند ریسک حمله ی بعدی را کم کند

تغییرات پیشنهادی برای سبک زندگی در رابطه با این بیماری چه مواردی را شامل میشود ؟

برای جلوگیری از پیشرفت بیماری تغییراتی در سبک زندگی به صورت زیر پیشنهاد میشود :

• قطع مصرف سیگار
• کنترل فشار خون
• کنترل دیابت
• کنترل منظم توسط پزشک
• کنترل کلسترول و در صورت لزوم درمان
• مصرف غذاهای سالم برای قلب
• انجام فعالیت ورزشی حداقل به مدت ۳۰ دقیقه هر روز هفته
• محدود کردن مصرف الکل یک نوشیدنی در روز برای مردان و ۲ نوشیدنی برای زنان

چه داروهایی می تواند ریسک حمله را کاهش دهد ؟

پزشک ممکن است داروهای ضد انعقادی مثل آسپرین و کلوپیروگرل را برای کاهش ریسک سکته در اثر تشکیل لخته ها را تجویز کند . پزشک ممکن است داروهایی برای کاهش کلسترول و فشار خون تجویز کند . در بعضی موارد وارفارین ، یک رقیق کننده خون ممکن است تجویز شود

اعمال جراحی برای درمان بیماری سرخرگ کاروتیدی چیست ؟

اگر قسمتهای باریک یا مسدودی در سرخرگ کاروتید ایجاد شد چند عمل جراحی میتوان برای باز کردن سرخرگ انجام داد . این کار سبب افزایش جریان خون به مغز میشود که از سکته ی قلبی در آینده پیشگیری خواهد کرد . ممکن است پزشک اعمال جراحی زیر را توصیه کند :

• آنتراترکتومی کاروتید: عمل رایجی برای بیماران مبتلا به تصلب شرایین کاروتیدی و حمله ایسکمی گذرا و یا حملات خفیف است . در حین بیهوشی ، برش کوچکی روی گردن و در محل مسدود شده ایجاد میشود . جراح سرخرگ را از هم باز میکند و پلاک و قسمتهای معیوب سرخرگ را برمی دارد . سپس سرخرگ بخیه زده میشود تا جریان خون به مغز بهتر شود . ریسک ها و فواید این عمل به سن ، مقدار مسدود شده و اینکه آیا قبلا سکته یا حمله ایسکمی دارید بستگی دارد .
• استنت گذاری در سرخرگ کاروتید ( CAS): یک روش درمانی جدیدتر است شدت تهاجمی کمتری نسبت به آنتارترکتومی دارد و در آزمایشگاه سونداژ انجام می شود . برش کوچکی روی ران ایجاد میشود کاتتری از این طریق به قسمتهای باریک سرخرگ کاروتیدی هدایت میشود بالن روی کاتتر به مدت چند ثانیه باز شده تا سرخرگ باز شود . سپس استنتی در سرخرگ جای میگیرد تا سرخرگ را باز نگه دارد . استنت از فلز یا ماده ی ماندگار دیگری ساخته میشود و به این ترتیب بدن میتواند انرا جذب کند بعضی استنت ها مانع مسدود شدن مجدد رگ میشوند . این روش جدیدتری است ولی هنوز قابلیت پیشگیری برای سکته های بعدی در اثر بیماری سرخرگ کارتیدی مورد سئوال است . تحقیقات اخیر نشان میدهد CEA استاندارد ممکن است ایمن تر از CAS باشد در حالیکه ممکن است ریسک حمله یا مرگ بعد عمل را بالا ببرد .

ترجمه شده از: webmd.com